Εικονογράφηση: Ζωή Νικητάκη

Το βιβλίο αυτό εντάσσεται στο πλαίσιο ενός τιμητικού αφιερώματος στη μνήμη της Μαριέττας Γιαννοπούλου-Μινώτου (1906-1962). Μιας εξαιρετικής για την εποχή της γυναίκας, που αφιέρωσε τη ζωή της στα γράμματα, στον αγώνα για την ισότητα των δυο φύλων και στη λαογραφία. Από το πλούσιο υλικό παραμυθιών που συνέλεξε η Ζακυνθινή διανοούμενη, η Ζωή Νικητάκη επέλεξε εφτά παραμύθια, τα διασκεύασε και τα εικονογράφησε, ενώ οι εκδόσεις Τρίμορφο επιμελήθηκαν μια καλαίσθητη έκδοση, με σκληρό εξώφυλλο και μεγάλο μέγεθος σελίδας. Από αυτές τις εκδόσεις που ολοένα και σπανίζουν στις μέρες μας.

Με την ευκαιρία αυτής της τιμητικής έκδοσης ανανεώνεται το ενδιαφέρον μας για τα λαϊκά παραμύθια. Η «Τυχερή», «Η Ανδραβίδα που έγινε χρυσόψαρο», «Οι εννιά αγριόκυκνοι και η Ωραία Ελένη», «Η Πούλια κι ο Αυγερινός», «Ο Σαρανταμπέλης», «Η βασιλοπούλα που ήταν στο χρυσό κλουβί» και «Ο Άσκεφτος ψαράς» βρίθουν από βασιλοπούλες και αδέρφια που υπομένουν τα χίλια μύρια κακά από κακές μητριές. Με τη βοήθεια της ευφυΐας τους όμως και με μπόλικα μαγικά αντικείμενα, τα καταφέρνουν να ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Κάποια από αυτά τα παραμύθια είναι γνωστά και σίγουρα απαντούν σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Είναι όμως όλα τους παραμύθια που αγαπήθηκαν στη Ζάκυνθο. Φαντάζεται κανείς μανάδες να τα λένε στα παιδιά τους, αλλά κυρίως φαντάζεται μεγάλους να τα λένε μεταξύ τους. Με κάποιο τρόπο μυστικό τα παραμύθια μιλάνε για μύχιους φόβους και ελπίδες, για τα πάθη και τις χαρές των ανθρώπων όλων των ηλικιών. Διαβάζοντας τα κείμενα χαίρεται κανείς καταρχήν τη γλώσσα και τον ρυθμό της αφήγησης. Ώρες ώρες σου έρχεται να απαγγείλεις το κείμενο μια και οι προτάσεις φτιάχνουν αμιγείς δεκαπεντασύλλαβους. Ύστερα σιγά σιγά και καθώς ξετυλίγονται οι ιστορίες με μοτίβα γνωστά και επαναλαμβανόμενα, με εξωφρενικές και εξωλογικές καταστάσεις και αντιδράσεις των ηρώων, απορροφάται και μαγεύεται ο αναγνώστης από την ατμόσφαιρα και τις περιπέτειες. Αποδέχεται τη σύμβαση, παύει να σχολιάζει και αφήνεται στον υπέροχο αλλά και πολύ σκληρό κόσμο των υπερφυσικών αυτών πλασμάτων. Ναι, λειτουργούν τα λαϊκά παραμύθια ακόμη και σήμερα. Και ο πιο δύσπιστος αναγνώστης θα πειστεί.

Οι μικροί αναγνώστες βέβαια δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι οι δράκοι και τα βασιλόπουλα-πολεμιστές τους αφορούν άμεσα. Προτείνουμε όμως να «δοκιμάσετε» αυτά τα παραμύθια και με μεγαλύτερα παιδιά. Φτιάξτε ατμόσφαιρα κι αρχίστε την ανάγνωση όλοι μαζί στο σπίτι ή στην τάξη. Γιατί όχι; Μπορεί να εκπλαγείτε από τη μαγεία που εκλύεται στον χώρο και στις ψυχές δίχως τη βοήθεια της οθόνης, δίχως οπτικά εφέ και «πίστες» που αλλάζουν. Κι αν αναρωτηθείτε ποια πτυχή του εσωτερικού βίου σας αγγίζει μια αλεπού που με την πονηριά της κάνει το πάμφτωχο αφεντικό της πλούσιο, με μια βασιλοπούλα στο πλευρό του, μην επιχειρήσετε να το αναλύσετε. Είστε ταυτόχρονα η αλεπού, ο φτωχός αφεντικός και ο χαζός βασιλιάς!

Η εικονογράφηση παραπέμπει σε βυζαντινές αγιογραφίες και ρωσικές εικόνες και σε χαρακτικά του Σικελιώτη. Ταιριαστές με την ατμόσφαιρα των παραμυθιών, αποφεύγουν κάθε προσπάθεια εκμοντερνισμού ή λοξής ανάγνωσής τους.

Η Ζωή Νικητάκη είναι φιλόλογος. Μαθήτευσε κοντά στη ζωγράφο-χαράκτρια Μάχη Δημοπούλου και στο εργαστήρι του Τάσου Ρήγα, κάνοντας σπουδή στο ελεύθερο σχέδιο και στο σχέδιο του γυμνού μοντέλου. Παρακολούθησε πολλά σεμινάρια παιδαγωγικής, αφήγησης παραμυθιών, κούκλας, ενδυματολογίας και σε άλλες τέχνες. Εργάστηκε για πολλά χρόνια ως φιλόλογος. Από το 2006 συνεργάζεται με το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης ως μουσειοπαιδαγωγός και εικονογράφος. Ως εικονογράφος έχει συνεργαστεί με το υπουργείο Παιδείας, την Action Αid και πολλούς άλλους φορείς. Περισσότερα στο www.artspot.gr/ARTTRIR