Το παιχνίδι του έρωτα ή ερωτική κωμωδία

Ο Γαλλοτσέχος συγγραφέας Μίλαν Κούντερα γεννήθηκε στο Μπρνο και ζει στη Γαλλία, τη δεύτερη πατρίδα του, εδώ και περισσότερο από είκοσι χρόνια. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα: “Το αστείο”, “Η ζωή είναι αλλού”, “Το βαλς του αποχαιρετισμού”, “Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης”, “Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι”, “Η αθανασία”, καθώς επίσης τη συλλογή διηγημάτων “Κωμικοί έρωτες” -όλα στην τσέχικη γλώσσα. Όπως και τα παλαιότερα δοκίμια “Η τέχνη του μυθιστορήματος” και οι “Προδομένες διαθήκες”, έτσι και τα πιο πρόσφατα μυθιστορήματά του -“Η βραδύτητα”, “Η ταυτότητα” και “Η άγνοια”- γράφτηκαν στα γαλλικά.

Οι «Κωμικοί έρωτες» είναι εφτά διαφορετικές ιστορίες γύρω από το παιχνίδι του έρωτα και το αδιάκοπο κυνήγι των δύο φύλων. Στην πρώτη ιστορία ο εμπαιγμός ενός έμπειρου καθηγητή προς ένα νεότερο συνάδελφο, διαλύει με χειμαρρώδη τρόπο τις ερωτικές συνευρέσεις του γηραιότερου άνδρα με μια νεαρή κοπέλα, θέτοντας ουσιαστικά το ζήτημα από ποια σκοπιά βλέπει ο καθένας τη ζωή : την κωμική ή την τραγική πλευρά; Στη δεύτερη ιστορία ο Κούντερα μάς παρουσιάζει έντεχνα τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται η προσέγγιση μιας γυναίκας από έναν άνδρα, τοποθετώντας ένα νεαρό σ’ ένα περιβάλλον, που αναφέρονται μόνο γυναίκες, ο οποίος μαθαίνει στο φίλο του τεχνικές για να βρεθεί κοντά σε μια κοπέλα. Στη συνέχεια ένα ζευγάρι ανακαλύπτει μεθόδους και διάφορα ερωτικά παιχνίδια, για να βγει από την πλήξη της καθημερινότητας, αγνοώντας όμως, τις συνέπειες που η όλη «αλλαγή» επιφέρει. Η τέταρτη ιστορία (η οποία ομολογώ ότι μου θύμισε κατά σημεία το «Κεκλεισμένων των θυρών» του Σαρτρ) διαδραματίζεται σ’ ένα νοσοκομείο, όπου τρεις γιατροί και μια νοσοκόμα –δυο άντρες και δυο γυναίκες– μπλέκονται σε ερωτικούς λαβύρινθους μέσα από τη δειλία, τον πόθο και την αλαζονεία τους. Έπειτα, παρατίθεται η συνάντηση ενός άντρα με μια παλιά και κατά πολύ μεγαλύτερή του ερωμένη, καταδεικνύοντας εύστοχα την πλάνη που δημιουργεί το μυαλό όταν προσκολλάται στο παρελθόν. Στην έκτη ιστορία επιστρέφει ο ένας από τους γιατρούς του νοσοκομείου, για να δείξει σ’ ένα νεότερό του τον τρόπο για να ξεχωρίζει τις πραγματικά ερωτικές γυναίκες, ενώ παράλληλα ο ίδιος, όντας πλέον σε προχωρημένη ηλικία, εισπράττει αλλεπάλληλες αρνήσεις από το αντίθετο φύλο. Στην τελευταία ιστορία ένας νεαρός για να ρίξει στο κρεβάτι του την κοπέλα που επιθυμεί, ακολουθεί το δικό της δρόμο, το δρόμο της θρησκείας. Τότε δημιουργούνται προβλήματα με τη δουλειά του και ο νέος για να καταφέρει να συνευρεθεί ερωτικά με την κοπέλα, αλλά και να κρατήσει την εργασία του, γίνεται ένα συνονθύλευμα από ψέματα, ραδιουργίες και άλλα τεχνάσματα.

Το συγκεκριμένο βιβλίο γράφτηκε στη διάρκεια δέκα χρόνων και θεωρείται το δεύτερο έργο του Μίλαν Κούντερα. Χαρακτηριστικό είναι πως ο συγγραφέας έχει βρει ήδη το ύφος και τα εκφραστικά του μέσα, προαναγγέλλοντας έτσι τα μυθιστορήματα που θα ακολουθήσουν. Εν προκειμένω, αποδεικνύεται ακόμα μια φορά το ταλέντο του Κούντερα να πλάθει καθ’ όλα καθημερινούς χαρακτήρες, τοποθετώντας τους σ’ ένα περιβάλλον πολιτικά και κοινωνικά οριοθετημένο. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι απαράμιλλα εύστοχη και απολαυστική, αφήνοντας να διαφανεί ο σαρκασμός και το παιχνίδισμα του συγγραφέα. Και σ’ αυτό το βιβλίο οι χαρακτήρες ενέχουν θεατρικότητα, ενώ οι διάλογοι διέπονται από την καυστικότητα και την ευφυΐα του δημιουργού τους.

Πρόκειται για ένα εξαιρετικό βιβλίο που αποδεσμεύει με γλυκό τρόπο τον αναγνώστη από την καθημερινότητά του και τον εισάγει σ’ έναν κόσμο απόλυτα ρεαλιστικό, ερωτικό και συνάμα απολαυστικό. Σχετικά με τη μετάφραση του Γιάννη Η. Χάρη, θεωρούμε ότι πρόκειται από τις ελάχιστες –αν όχι σπάνιες– περιπτώσεις, στις οποίες νομίζει κανείς ότι συγγραφέας και μεταφραστής ταυτίζονται. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι τις περισσότερες μεταφράσεις των βιβλίων του Κούντερα τις έχει κάνει ο ίδιος μεταφραστής.