Η μάγισσα με τα γερακίσια μάτια

Οι λογοτεχνικές επαναφηγήσεις γνωστών, ή και πασίγνωστων όπως εδώ η Οδύσσεια, ιστοριών και μύθων, αποτελούν πάντα ένα ενδιαφέρον πείραμα, που αρκετές φορές μας έχει προσφέρει εξαιρετικά έργα, ειδικά όταν ο συγγραφέας επιλέγει την οπτική ενός προσώπου που στην καθιερωμένη αφήγηση μένει στο παρασκήνιο. Γιατί όπως και στη ζωή, έτσι και στη λογοτεχνία, μία ιστορία δεν είναι ποτέ μία: είναι τόσες ιστορίες όσες τα πρόσωπα που τη βιώνουν.

Η Madeline Miller, με σπουδές στην κλασική γραμματεία την οποία διδάσκει, μας έχει δώσει ήδη ένα εξαιρετικό δείγμα αυτής της συγγραφικής σχολής, με το βραβευμένο με το Orange Prize «Τραγούδι του Αχιλλέα». Η «Κίρκη» της όμως, η δική της αφήγηση της ιστορίας της αθάνατης μάγισσας με τα μάτια του γερακιού (κίρκος σημαίνει γεράκι) που συναντάμε στις περιπέτειες του Οδυσσέα, είναι ένα πραγματικό λογοτεχνικό επίτευγμα. Όχι μόνο γιατί ένα δευτερεύον πρόσωπο αποκτά μια τόσο ισχυρή και γοητευτική φωνή, ούτε γιατί η ιστορία που πλάθει υιοθετεί την οπτική των γυναικών που συνήθως αποσιωπείται στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Αλλά κυρίως γιατί η Κίρκη που μας μιλά μέσα από τις σελίδες του βιβλίου είναι επιτέλους μία αληθινή γυναίκα, όχι μια καρικατούρα ή ένα στερεότυπο, και τόσο σύγχρονη ή μάλλον διαχρονική ως γυναικείος χαρακτήρας, που ξεφεύγει από τον μύθο και γίνεται σχεδόν πραγματική.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση ξεκινά από τα παιδικά της χρόνια: μια δευτερεύουσα θεότητα ανάμεσα στις τόσες της ελληνικής μυθολογίας, μια κόρη του Ήλιου που ζει σχεδόν αόρατη στο παλάτι του, προσπαθώντας απεγνωσμένα να κερδίσει την αγάπη του τρανού Τιτάνα πατέρα της. Σχεδόν όλοι οι πιο γνωστοί ελληνικοί μύθοι εμπλέκονται με τέχνη στην ιστορία της καθώς μεγαλώνει, με ξεχωριστή εκείνη του Προμηθέα, και μαθαίνουμε πώς έγινε μάγισσα ή πιο σωστά πώς αφυπνίστηκαν οι μαγικές της δυνάμεις, αλλά και πώς κατέληξε να κατοικεί στην Αία, στο νησί όπου προσάραξε ο θαλασσοδαρμένος Οδυσσέας. Η μεταξύ τους σχέση, αλλά και όσα ακολούθησαν μετά την αναχώρησή του για την Ιθάκη, ολοκληρώνουν την ιστορία της, όπως τη συνέλαβε η συγγραφέας.

Η γραφή της Miller είναι απλά εξαιρετική, σε τέχνη αλλά και σε βάθος, γεμάτη ποιητικές εικόνες. Και επιτυγχάνει να αποδώσει ολοζώντανα όχι μόνο την Κίρκη, αλλά και όλα τα πρόσωπα που έχουμε γνωρίσει στους μύθους, ακόμα και τα τέρατα, όπως η Σκύλλα και ο Μινώταυρος. Και ενώ πουθενά μα πουθενά, δεν ξεφεύγει από το κλασικό μοτίβο, δεν ξαναγράφει δηλαδή τους μύθους, καταφέρνει να τους αφηγηθεί τελείως διαφορετικά, πιο σωστά να τους αφηγηθεί με άλλη προοπτική, εκείνη του ανθρώπου, όχι του θεού ή του ήρωα (με την αρχαιοελληνική έννοια).Η Κίρκη εδώ δεν είναι μία αθάνατη μάγισσα που ζει μακριά από τα δεινά των θνητών. Είναι μία γυναίκα που αποφασίζει να σταθεί απέναντι σε θεούς και μοίρες για να ορίσει η ίδια τη ζωή της, με όπλα την τέχνη της και το μυαλό της.