Κυνηγημένοι υπάρχουν πάντα

Είναι πραγματικά πολύ ευχάριστο να εκδίδονται βιβλία από χώρες που δεν γνωρίζουμε καλά τη λογοτεχνία τους, όπως συμβαίνει με τις σκανδιναβικές χώρες ή με αυτές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η Σόφι Οξάνεν, εσθονικής καταγωγής κάτοικος της Φινλανδίας, είναι μια νέα φωνή που φέρνει τις βόρειες χώρες λίγο πιο κοντά μας. Με το πρώτο της μυθιστόρημα κέρδισε ευνοϊκές κριτικές στη Φινλανδία, ενώ με το τρίτο της, την «Κάθαρση», κερδίζει το βραβείο Femina για το 2010.

1992, σε ένα μικρό εσθονικό χωριό. Μόλις ένας χρόνος έχει περάσει από την ανεξαρτησία της χώρας. Σε αυτό το χωριό μένει η Αλίιδε, μια ηλικιωμένη γυναίκα. Η καθημερινότητά της διαταράσσεται όταν ανακαλύπτει στον κήπο της μια λιπόθυμη κοπέλα. Μετά από πολλή σκέψη, η Αλίιδε παίρνει την κοπέλα, τη Ζάρα, στο σπίτι της και όταν  αυτή συνέρχεται της λέει ότι το έσκασε από το βίαιο άνδρα της. Ωστόσο, η Αλίιδε δεν την πολυπιστεύει, αφού τα λόγια της συχνά αναιρούνται από άλλα στοιχεία που δίνει. Η αλήθεια είναι ότι η Ζάρα το έχει σκάσει από τους εμπόρους λευκής σαρκός που την εκμεταλλεύονται και που δεν αργούν να τη βρουν και στο  σπίτι της Αλίιδε, η οποία πρέπει να πάρει μια απόφαση για το αν θα προστατέψει αυτή την κοπέλα, με την οποία συνδέεται με περισσότερους τρόπους από όσους φαντάζεται.

Τα παραπάνω αποτελούν το τώρα της ιστορίας. Οι δυο γυναίκες συνδέονται και με άλλους δεσμούς, πιο ισχυρούς, που κρύβουν μέσα τους αγάπη, μίσος και πικρία και που ο αναγνώστης τους ανακαλύπτει μέσα από συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν. Αυτές οι αναδρομές οδηγούν το βιβλίο στο τρίτο και, κατά την άποψή μου, το πιο σημαντικό επίπεδο: στην αφήγηση της σύγχρονης ιστορίας της Εσθονίας, μιας χώρας που πέρασε από χίλια κύματα μέχρι να κερδίσει την ανεξαρτησία της. Υποταγμένοι στη Σοβιετική Ένωση και χαρακτηρισμένοι από τον Στάλιν ως «εγκληματικός λαός», οι Εσθονοί προσδοκούν ότι οι Γερμανοί θα αλλάξουν την κατάσταση αλλά απογοητεύονται. Η λήξη του πολέμου τους ξαναρίχνει στα χέρια των Σοβιετικών και οι διώξεις συνεχίζονται. Το μοτίβο του κυνηγημένου κυριαρχεί στο μυθιστόρημα: τόσο στο επίπεδο των δυο γυναικών όσο και στο ευρύτερο πεδίο του εσθονικού λαού, υπάρχουν πάντα κάποιοι που κρύβονται για να επιβιώσουν.

Η Οξάνεν γράφει ένα δυνατό μυθιστόρημα για ένα λαό βασανισμένο που έχει υποστεί πολλή εκμετάλλευση και για δυο γυναίκες που προσπαθούν να επιβιώσουν όσο και να τους κυνηγούν οι άλλοι. Πάνω από όλα, όμως, γράφει για τις κρυφές πηγές δύναμης που κρύβει ο καθένας μέσα του και που του δίνουν το κίνητρο να ζήσει ακόμα μια μέρα.