Τρομοκράτισσες, μάγισσες και προδότες, 2.500 χρόνια στον ίδιο… χορό

Η εξουσία εδώ και 2.500 χρόνια θεωρεί παράνομο, τρομοκράτη, μάγο και προδότη οποιονδήποτε δεν συμβιβάζεται με τα συμφέροντά της.

Ο  S. Fischer – Fabian γεννήθηκε σε μια μικρή πόλη στην περιοχή του Σάξεν της Γερμανίας. Σπούδασε Ιστορία και Ιστορία της Τέχνης στη Χαϊδελβέργη και στο Βερολίνο και πήρε διδακτορικό στη φιλοσοφία. Έχει γράψει πολλά ιστορικά βιβλία, όπως Οι πρώτοι Γερμανοί, Οι υπέροχοι καιροί, Για τον Θεό και το χρήμα κ.ά..

Στο βιβλίο του με τίτλο Και όμως γυρίζει, από την περίφημη φράση του Γαλιλαίου, εξιστορεί τη ζωή ξεχωριστών ανθρώπων που δεν δίστασαν να υποστηρίξουν όσα πίστευαν χωρίς να υπολογίσουν τις συνέπειες, μια και οι πρωτοπόροι σχεδόν πάντα αντιμετωπίζονται με εχθρότητα από το κατεστημένο.

Το όνομα του Ντρέιφους είναι γνωστό στη γαλλική ιστορία για την άδικη καταδίκη του και την απελευθέρωσή του έπειτα από χρόνια φυλάκισης. Εκείνο όμως που δεν είναι τόσο γνωστό, ίσως, είναι η στάση του Ζολά πέρα από το περίφημο κείμενό του «Κατηγορώ». Οι διώξεις που υπέστη, η κατασυκοφάντησή του, η αυτοεξορία του για να σωθεί, ακόμα και ο θάνατός του, αποτελέσματα της θαρραλέας και γενναίας στάσης του, σχεδόν αποσιωπούνται και αφήνονται να ξεφτίσουν στο πέρασμα του χρόνου. Η καθεστηκυία τάξη, προνοώντας για την υστεροφημία της, διαγράφει από το παρελθόν ό,τι  θα την υποθήκευε.

Η αλήθεια έχει πολλές πτυχές. Μία από αυτές είναι και η εκάστοτε επιστημονική αλήθεια. Αν ο Κοπέρνικος ήταν ο πρώτος που είπε πως η Γη δεν είναι το κέντρο του κόσμου και δεν γυρίζει γύρω από τον εαυτό της, εκείνος που έκανε γνωστότερη την αλήθεια αυτή ήταν ο Γαλιλαίος. Στο  βιβλίο του «Διάλογος», με τη μορφή μιας υπόθεσης για διαλογική συζήτηση, κτίζει έντεχνα την άποψή του για την περιστροφή της Γης γύρω από τον Ήλιο. Εξακόσια χρόνια αργότερα ο Πάπας θα ζητήσει συγγνώμη ακόμα και για τη μη ύπαρξη ταφόπλακας στον τάφο του αφού θάφτηκε σαν αιρετικός. Συγγνώμη όμως δεν ζήτησαν ποτέ οι επιστήμονες που πρώτοι ξεσηκώθηκαν εναντίον του.  Η άγνοια, παρέα με τη θρησκευτική επιδίωξη και με όργανό της τη δολοφονική Ιερά Εξέταση, πρεσβεύει πως η πίστη είναι πάνω από τη γνώση.  Ο κανόνας ισχύει εν πολλοίς και σήμερα: δεν μπορεί να υπάρχει ό,τι δεν επιτρέπεται να υπάρχει.

Κι αν ο Γαλιλαίος αγωνίστηκε με κείμενα ενάντια στη μαυρίλα του πνεύματος, ένας άλλος, ο Σπάρτακος, πολέμησε στην κυριολεξία για την ελευθερία. Ένας αληθινός, για τους Ρωμαίους, τρομοκράτης της εποχής του, από καλή οικογένεια, με μυαλό στρατηγού, που κατάφερε να ζωντανέψει την ελπίδα σε δεκάδες χιλιάδες σκλαβωμένους και να αναστατώσει μια ολόκληρη αυτοκρατορία που βάσιζε τη λειτουργία της στην ύπαρξη εκατοντάδων χιλιάδων δούλων, των οποίων ο θάνατος δεν θεωρούνταν καν «παράπλευρη απώλεια».

Αιώνες πριν από τον Σπάρτακο, τον 5^ο αι. π.Χ., τον αιώνα του Περικλή, έμπαιναν στην Αθήνα οι πνευματικές βάσεις της Δύσης. Ονόματα πασίγνωστα σήμερα έζησαν και έδρασαν σε όλους τους τομείς. Ανάμεσά τους και ο Σωκράτης, σύμβολο της σοφίας, της ήπιας ανάλυσης και της έντεχνης απορίας, που έβαζε σε δοκιμασία τόσο τους Τριάκοντα όσο και τη δημοκρατία που ακολούθησε. Παρά την άδικη καταδίκη του ως άθεος την εποχή που ο Ευριπίδης αποκαλούσε την πίστη στους θεούς «ένα παλιό παραμύθι», προτίμησε να πιει το κώνειο παρά να παραβεί τους νόμους της πατρίδας του, Τη μέθοδό του να δείξει το σωστό δρόμο (όχι το γνώριμο, την επανάληψη της συνήθειας) στους νέους, η πολιτεία την έβλεπε σαν προσπάθεια να τους τραβήξει μακριά από τους γεννήτορές τους και ό,τι αυτοί συμβόλιζαν στη δομή της.

Στη βάση της εφαρμογής της δικαιοσύνης με αυτοδικία κινήθηκε ο Κολχάζε, ένας Γερμανός έμπορος την εποχή του Λούθηρου, που αδικήθηκε κατάφορα από έναν άρχοντα. Έπειτα από χρόνια επιθέσεων ενάντια στους άρχοντες και με την παρακράτηση αγαθών που ανήκαν στους ισχυρούς ως ενέχυρα για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης, κατάφερε, βοηθούμενος από αγανακτισμένους πολίτες, να κάνει άνω-κάτω  μια ολόκληρη περιοχή της σημερινής Γερμανίας. Τελικά οδηγήθηκε στο θάνατο, λέγοντας «Ποτέ δεν είδα έναν δικαστή που να μπορείς να του έχεις εμπιστοσύνη».

Στην Γερμανία, πάλι, ο μοναχός του τάγματος των Ιησουιτών,  Φρίντριχ Φον Σπέε, με μεγάλο προσωπικό κίνδυνο πάλεψε ως μοναχός και καθηγητής πανεπιστημίου ενάντια στις διώξεις των μαγισσών, γράφοντας μεταξύ άλλων το βιβλίο Cautio Criminalis την ίδια εποχή με το «Διάλογο» του Γαλιλαίου (1630, περίπου).  Αποτέλεσμα της πολυετούς δράσης του ήταν η μείωση του αριθμού των δικών, η απελευθέρωση «μαγισσών» από τη βασίλισσα της  Σουηδίας και η μετάφραση του βιβλίου του στα πολωνικά, γαλλικά, ολλανδικά. Η τελευταία μάγισσα στη Γερμανία θανατώθηκε το 1775, αλλά και σήμερα ορισμένοι εξακολουθούν να επιδίδονται σε βασανιστήρια ή κυνηγητά «σύγχρονων μαγισσών» με αναπτυγμένες μεθόδους, κάνοντας επίκαιρα τα λόγια που ο Σπέε είχε γράψει στην εισαγωγή του βιβλίου του: «Αυτό που  λείπει από τους μεγάλους άρχοντες που τα έχουν όλα είναι ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΟΥ ΝΑ ΛΕΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ».

Κι αυτό δεν είναι εύκολο, γιατί μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνο,  όπως συνέβη στη Μεγάλη Βρετανία με τον Τόμας Μορ, σύμβουλο του Ερρίκου Η’, ανώτατο δικαστή, φιλόσοφο και ένα από τα πιο φωτισμένα πνεύματα της εποχής του, που θανατώθηκε το 1535 έπειτα από στημένη δίκη γιατί αρνήθηκε να δηλώσει κάτι αντίθετο από όσα  πίστευε σε σχέση με το βασιλιά, το δεύτερο γάμο του και τη θέση του ηγέτη της Εκκλησίας που κατέλαβε.

Κοντά σε όλους αυτούς η νεαρή Σοφί Σολ, την εποχή του Ναζισμού, που μαζί με τον αδελφό της και μερικούς φίλους κυκλοφορούσαν προκηρύξεις  κατά του καθεστώτος και καταδικάστηκαν σε θάνατο το 1943. Κανένα από τα μέλη του λαϊκού δικαστηρίου που τους καταδίκασαν δεν είχε τιμωρηθεί έως την έκδοση αυτού του βιβλίου!

Με γλώσσα απλή, στρωτή και με γνώση των ιστορικών γεγονότων ο συγγραφέας μάς πηγαίνει βόλτα στο χρόνο και μας  βάζει κάθε φορά στο περιβάλλον που διαδραματίζεται η ιστορία, κάνοντας την ανάγνωση ένα πολύ ενδιαφέρον ταξίδι, που κάθε άλλο  παρά είναι ξεκομμένο από το  σήμερα, αφού το δίκιο του ισχυρότερου υπερισχύει -στα δικαστήρια ή στην πραγματικότητα-, και αφού πολλές χώρες δεν υπέγραψαν την Ιδρυτική Διακήρυξη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ώστε να μην κινδυνέψουν στο μέλλον οι υπερασπιστές τους, οι σημερινοί δικοί τους κυνηγοί «μαγισσών», διπλωματικοί, στρατιωτικοί, μυστικοί πράκτορες, πολυεθνικές εταιρείες…