Η στοιχειωμένη Ιαπωνία του Λευκάδιου Χερν

Με ένα υπέροχο εξώφυλλο, η παρούσα συλλογή των εκδόσεων Ars Nocturna παρουσιάζει στο ελληνικό κοινό μία πολύ αντιπροσωπευτική εικόνα από το έργο ενός ξεχωριστού συγγραφέα, ή πιο σωστά αφηγητή, με περιπετειώδη βίο και παράξενες τύχες (και μία ελληνική ρίζα από τη μητέρα του), που αγάπησε την Ιαπωνία, τις παραδόσεις της και τον λαϊκό πολιτισμό της.

Στις παράδοξες ιστορίες του ο Λευκάδιος Χερν, αποδίδει όπως άκουσε, αποτύπωσε, συνέλαβε (ή όπως του τις αφηγήθηκε η σύζυγός του Σέτσου στην πολύ ωραία εικόνα που η Τέτη Σώλου περιγράφει στο επίμετρο), μύθους και θρύλους της Άπω Ανατολής: όλα τα στοιχεία της φύσης είναι ζωντανά και κατοικούνται από στοιχειακά πνεύματα, δαίμονες, θεότητες και όντα παράξενα, ενώ οι νεκροί δεν ζουν σε έναν Άλλο Κόσμο, αλλά δίπλα στους ζωντανούς και τους «στοιχειώνουν» άλλοτε με κακόβουλες και άλλοτε με καλές προθέσεις. Όμως το καλό και το κακό δεν είναι πάντοτε ευδιάκριτα στον κόσμο των Σκιών, όπως στην υπέροχη αφήγηση «Το Κάρμα του Πάθους» (μετάφραση, Ανδρέας Μιχαηλίδης), βασισμένη σε μια πολύ δημοφιλή ιστορία «Το Φανάρι με τις Παιωνίες».

Ο λυρισμός, ο ποιητικός λόγος, οι αξίες και η αισθητική της ιαπωνικής κουλτούρας αποδίδονται ολοζώντανα στις αφηγήσεις του Χερν, χωρίς να λείπει ο τρόμος αλλά και το κωμικό στοιχείο, αλλά κυρίως αποδίδονται με αγάπη γι’ αυτόν τον πολιτισμό όπως τον βίωσε και τον αγάπησε εκείνος. Δεν ξέρω αν η Ιαπωνία υιοθέτησε τον Χερν ή ο Χερν την Ιαπωνία, το αποτέλεσμα όμως αυτής της μείξης των δύο κόσμων, του εσωτερικού του συγγραφέα και του εξωτερικού περιβάλλοντος στο οποίο έζησε και δημιούργησε, είναι ένα γοητευτικό σύμπαν από τα μάγια του οποίου ο αναγνώστης δεν θέλει να ξεφύγει.

Προσωπικά, διάβασα όλες τις ιστορίες περίπου σαν μια ενιαία αφήγηση, κλεισμένη για όσο κράτησε η ανάγνωση σε αυτό το σύμπαν όπου όλα έχουν ψυχή, φωνή και συναισθήματα, ενώ πέρα από την ομορφιά της ιδιαιτερότητας κάθε πολιτισμού, είναι όμορφο να διαπιστώνεις επίσης και τις κοινές ρίζες όλων των πολιτισμών. Υπάρχουν όμως και ιστορίες στη συλλογή που με συγκίνησαν ή μου εντυπώθηκαν πιο έντονα, όπως εκείνη του βάρδου Χόιτσι που τραγουδά για τους νεκρούς πολεμιστές, της Γυναίκας του Χιονιού, του μαγικού βασιλείου Χόραϊ όπου βρίσκονται τα παλάτια του Δρακοβασιλιά, της θεάς Μπέντεν που συντρέχει τους ερωτευμένους, του ζωγραφισμένου στο παραβάν κοριτσιού, και πιο πολύ από όλες εκείνη της Αογιάγκι, της Πράσινης Ιτιάς: ένα ερωτευμένο κορίτσι-δέντρο και η άτυχη αγάπη του…

Το γεγονός ότι οι μεταφραστές της συλλογής είναι αρκετοί προσθέτει νομίζω, με το διαφορετικό ύφος και τη γλωσσική ιδιόλεκτο του καθένα, ζωντάνια και ενδιαφέρον στα κείμενα ενώ στο σύνολό της η μετάφραση είναι καλοδουλεμένη, ρέουσα και πιστή στην ατμόσφαιρα και το σύμπαν των ιστοριών και, για όποιον θέλει να εμβαθύνει περισσότερο πέρα από την απόλαυση μια όμορφης αφήγησης, με άφθονο πληροφοριακό υλικό. Σε αυτό συμβάλλουν τα μέγιστα, η εισαγωγή της Αριστέας Λέκκα και το επίμετρο της Τέτης Σώλου.

Δεν θα μπορούσα να μην κάνω μια αναφορά στους λυρικούς στίχους που μεταφέρονται σε αρκετές από τις ιστορίες, με τους οποίους επικοινωνούν οι εραστές, γι’ αυτό και θα κλείσω με ένα δίστιχο (τόσο χαρακτηριστικά ιαπωνικό) από την αγαπημένη μου αφήγηση, εκείνη της Πράσινης Ιτιάς:

«Αν με το μανίκι μου κρύψω την αμυδρή λάμψη του ανατέλλοντος ηλίου,

ίσως τότε το πρωί ο κύριός μου παραμείνει».