Η ολιγωρία των Συμμάχων και η άνοδος του ναζισμού

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει. Η Συνθήκη των Βερσαλλιών θέτει τους όρους που για πολλούς στο εσωτερικό της Γερμανίας ήταν επαχθείς. Οι οικονομικές συνθήκες είναι φτωχικές. Οι φωνές για την ανύψωση του εθνικού φρονήματος των Γερμανών πληθαίνουν και ο εθνικοσοσιαλισμός γίνεται σταδιακά υπολογίσιμη δύναμη.

Επακόλουθο της Συνθήκης των Βερσαλλιών ήταν η ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών προκειμένου να διατηρηθεί η ειρήνη. Το 1922 υπογράφεται η Συνθήκη του Ράπαλο που φαινόταν ως μια εμπορική συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας, αλλά στην ουσία ήταν μια πολιτικοστρατιωτική συνεργασία. Και οι Σύμμαχοι, θορυβημένοι από την επέκταση του μπολσεβικισμού, εθελοτυφλούσαν στη στρατιωτική ενίσχυση της Γερμανίας, μολονότι είχε απαγορευθεί ρητά με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών.

Σ’ αυτό το κλίμα φτάνουμε στις εκλογές του 1933. Ο Χίτλερ ζητά τη συνδρομή επιφανών επιχειρηματιών της Γερμανίας για να κερδίσει τις εκλογές. Opel, Siemens, Agfa, είναι μόνο μερικές από τις εταιρείες που οι επικεφαλής τους συμφωνούν να ενισχύσουν το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα. Η σύσκεψη για τη χρηματοδότηση έγινε στις 20 Φεβρουαρίου 1933. Στις 5 Μαρτίου του ίδιου έτους ο Χίτλερ αναλαμβάνει την εξουσία. Λίγο καιρό μετά η σημαία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης αντικαθίσταται από τον αγκυλωτό σταυρό. Η Βουλή παραχωρεί απεριόριστες εξουσίες στον καγκελάριο.

Από το σημείο της υποστήριξης των επιχειρηματιών στον Χίτλερ ξεκινά ο Vuillard την αφήγησή του. Περιγράφει τη συνάντηση, τις προθέσεις και τις συμφωνίες που επιτεύχθηκαν. Στη συνέχεια παρακολουθούμε τον τρόπο με τον οποίο επιβλήθηκε ο Χίτλερ στην Αυστρία, την άνευ όρων υποταγή χωρίς να χυθεί σταγόνα αίματος. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συναντώνται με τον Χίτλερ, όμως περισσότερο επιδίδονται σε φιλοφρονήσεις και σε δείπνα παρά σε ουσιαστική πρόληψη της επέκτασης του ναζισμού. Άνθρωποι που δεν διείδαν τη λαίλαπα που κατέφθανε. Η πολιτική κατευνασμού θα αποτύγχανε παταγωδώς. Άλλωστε, οι Σύμμαχοι ήθελαν μια δυνατή χώρα να ανακόψει την πορεία του μπολσεβικισμού προς τα ενδότερα της Ευρώπης. Εν ολίγοις θεωρήθηκε ότι ο ναζισμός αποτελεί πιο διαχειρίσιμη κατάσταση από τον κομμουνισμό. Και ο Χίτλερ ξεκινούσε την επεκτατική πολιτική του.

Το σκωπτικό ύφος του συγγραφέα δεν αφήνει τίποτα να πέσει κάτω. Με όσα καταπιάνεται στο βιβλίο του, πρόσωπα, καταστάσεις, χώρες, τα λοιδορεί για τη στάση τους. Στηριζόμενος σε πηγές και βιογραφίες ο Vuillard φέρνει στο φως με τον απαράμιλλο αφηγηματικό του τρόπο, πτυχές της Ιστορίας που δεν είναι τόσο πολύ γνωστές, ορίζοντας ως συνυπεύθυνους τους αξιωματούχους εκείνους που δεν αντιλήφθηκαν το μέγεθος της τραγωδίας που ερχόταν. Το βιβλίο κέρδισε το Βραβείο Goncourt το 2017. Η μετάφραση του Μανώλη Πιμπλή είναι παραπάνω από εξαιρετική.