Μια λυρική βιογραφία

Μη μου λες ότι το φεγγάρι λάμπει.

Δείξε μου τη λάμψη του φωτός πάνω στο σπασμένο γυαλί

Άντον Τσέχωφ

Οι βιογραφίες συνήθως χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: εκείνες που προσπαθούν να παρουσιάσουν το βιογραφούμενο πρόσωπο όσο το δυνατόν πιο αποστασιοποιημένα και ”αντικειμενικά” και σε εκείνες που επιχειρούν να το ”ψυχαναλύσουν” και να αφηγηθούν τη ζωή του ως ένα είδος ψυχογραφήματος. ”Η ζωή του Τσέχωφ” της Ρωσοεβραίας συγγραφέως Ιρέν Νεμιρόφσκι, που έζησε στη Γαλλία και πέθανε στο Άουσβιτς το 1942, δεν ανήκει σε καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις: πρόκειται για μια ευαίσθητη, λυρική και αληθινά συναισθηματική βιογραφία που αποδίδει με ρεαλισμό αλλά και με μεγάλη τρυφερότητα το πορτρέτο του Τσέχωφ.

Στο εξαιρετικό αυτό κείμενο, οι διαφορετικές φάσεις της ζωής του μεγάλου δημιουργού παρουσιάζονται σαν να είναι πράξεις ενός θεατρικού έργου: τα σκληρά παιδικά χρόνια, η εφηβεία όπου άρχισε να γράφει για βιοποριστικούς λόγους, οι έρωτές του, η πάλη του με τη φυματίωση, η αφοσίωσή του στο ιατρικό λειτούργημα και βέβαια η συγγραφή των έργων του. Μέσα από τη θεατρικότητα της αφήγησης, τόσο η προσωπικότητα όσο και ο βίος του Ρώσου δραματουργού ξεδιπλώνονται ακριβώς όπως ένα ανθρώπινο δράμα επί σκηνής, με πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές, σκηνικά και φωτοσκιάσεις. Όχι στο κέντρο της σκηνής αλλά στο ημίφως μιας γωνιάς μοιάζει να στέκεται ο ίδιος ο Τσέχωφ: παρακολουθεί περισσότερο παρά συμμετέχει σε αυτό το θεατρικό ανέβασμα της ζωής του, όπως το συνέλαβε και το ”σκηνοθέτησε”, με ποιητικό λυρισμό και γνήσιο συναίσθημα, η Ιρέν Νεμιρόφσκι.

Παράλληλα το βιβλίο προσεγγίζει, μέσω της τέχνης του Τσέχωφ, τη ρωσική λογοτεχνία καθώς και δύο εξίσου σπουδαίους σύγχρονούς του, τον Τολστόι και τον Γκόργκι. Στα υπέρ της έκδοσης, η πολύ καλή μετάφραση που διασώζει την ευαισθησία της γραφής της Νεμιρόφσκι και το εξαιρετικό εξώφυλλο, με το πορτρέτο του νεαρού Τσέχωφ από τον Ισαάκ Λεβιτάν. Αν αγαπάτε το θέατρο, διαβάστε το οπωσδήποτε.