«Αυτό που κάνει η λογοτεχνία είναι αυτό που κάνει

κι ένα σπίρτο στο ξέφωτο στη μέση της νύχτας. Ένα

σπίρτο δεν φωτίζει σχεδόν τίποτε, μας επιτρέπει όμως

να δούμε το σκοτάδι που υπάρχει γύρω μας»

Γουίλιαμ Φόκνερ

πηγή: Javier Marías, Corazόn tan blanco (σελ. 9)

 

«Το να περπατάς μόνος στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου σημαίνει να υπομένεις έναν πολύ παγωμένο άνεμο που κουβαλά την ηχώ των φωνών αυτών που παρέμειναν εκεί για πάντα, αυτών που έγιναν μέρος της λάσπης που πατούμε εμείς, οι σημερινοί επισκέπτες» (σελ. 507)

Ο Ισπανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Αντόνιο Γκονθάλεθ Ιτούρμπε (Antonio González Iturbe) γεννήθηκε στη Σαραγόσα το 1967 και μεγάλωσε στη Βαρκελώνη. Σπούδασε Δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και εργάζεται τα τελευταία είκοσι χρόνια ως συντάκτης πολιτιστικών θεμάτων, όπως και στα περιοδικά “Fantastic Magazine”, “Fotogramas”, “Protagonistas” και “La Vanguardia and Avui”. Ίδρυσε το δωρεάν σε διάθεση περιοδικό “Gratix”, ενώ εργάστηκε ως βιβλιοκριτικός για αρκετούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, όπως στους “Onda Cero”, “Ona Catalana”, “Icat FM”, “La Cope de Bilbao και υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού “Que Leer”, του οποίου είναι και διευθυντής από το 2008. Ήταν μέλος της επιτροπής “Bibliotecas de Barcelona και της “Asociación Miguel Fleta, και επίτιμος πρόεδρος της “Association of Cultural Journalists of Catalonia. Το 2004 εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα “Rectos torcidos”, και το 2008 το πρώτο από την παιδική σειρά βιβλίων “Los casos del inspector Cito”. Το 2014 γράφει τη δεύτερη παιδική σειρά βιβλίων με τέσσερα τεύχη, που μεταξύ των γλωσσών που μεταφράζονται είναι και τα κορεατικά. Έκτοτε εξέδωσε τα βιβλία “Narrando desde el Greco (2014, συλλογικό) και το “A cielo abierto (2017), το οποίο βραβεύτηκε με το “Premio Biblioteca Breve”.

Γενάρης του 1944 στο στρατόπεδο εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Στο μπλοκ 31, το «οικογενειακό στρατόπεδο», όπου διαβιώνουν πεντακόσια παιδιά, ο Εβραίος γυμναστής Άλφρεντ (Φρέντι) Χιρς και άλλοι ενήλικες στον ρόλο παιδαγωγών, όπως η υποδιευθύντρια του εγχειρήματος Μίριαμ Εντελστάιν, ο Κύριος Στάιν, ο μηχανικός Μαρόντι, ο αρχιτέκτονας Μόργκενστερν, η κυρία Κρίσκοβα, «κυρία Ξινή», ο Σάσεκ, ο Ντεζό Κόβατς και η κυρία Μάγδα διδάσκουν στα παιδιά μαθήματα όπως γεωμετρία, ιστορία, προπαίδεια, ζωολογία, χειροτεχνία, γεωγραφία και λογοτεχνία με τη βοήθεια του τσιλιαδόρου Γιάκοπεκ. Στεγάζει επίσης τη μικρότερη, κρυμμένη, λαθραία δημόσια παιδική βιβλιοθήκη που υπήρξε ποτέ. Αποτελείται από οκτώ βιβλία όλα κι όλα: τη «Σύντομη Ιστορία του κόσμου» του  Χ. Τζ. Γουέλς, μια ρωσική γραμματική, ένα ακόμη βιβλίο στα ρωσικά, ένα γαλλικό κι ένα τσέχικο μυθιστόρημα («Ο Καλός Στρατιώτης Σβέικ»), ένα βιβλίο ψυχανάλυσης του Φρόιντ, έναν άτλαντα κι ένα βιβλίο αναλυτικής γεωμετρίας. Ένα από αυτά τα παιδιά είναι η και δεκατετράχρονη Τσεχο-εβραιοπούλα Εντίτα ή Ντιτίνκα ή Ντίτα Αντλέροβα, που έφτασε πριν από ένα μήνα με την οικογένειά της (τη μητέρα της Λιζλ και τον πατέρα της Χανς) στο Άουσβιτς, και της έχει ανατεθεί, πριν από λίγες ημέρες, κατόπιν δικής της απαίτησης στον Χιρς, τον διευθυντή του «σχολείου», ο ρόλος της βιβλιοθηκάριου του μπλοκ 31. Η Ντίτα είναι ο αριθμός 67984 και φοράει το κίτρινο αστέρι. Στο στρατόπεδο την επιθεωρεί συχνά και την τρομοκρατεί ο σατανικός, στρατιωτικός γιατρός των γενετικών πειραμάτων Μένγκελε, αυτοπροσώπως, ο «δόκτορας θάνατος». Πώς θα καταφέρει να επιβιώσει και ταυτόχρονα να αντεπεξέλθει στα νέα της καθήκοντα, όταν καθημερινά χιλιάδες συμπατριώτες της οδηγούνται μαζικά, οργανωμένα και με μεθοδευμένη ακρίβεια στους θαλάμους αερίων;

Το βιβλίο χωρίζεται σε 32 μικρά κεφάλαια, τον επίλογο, το επεξηγηματικό υστερόγραφο, το διαφωτιστικό παράρτημα και τη βιβλιογραφία του συγγραφέα προς περαιτέρω εμβάθυνση του αναγνωστικού κοινού στα γεγονότα. Πρόκειται για την αληθινή ιστορία της Ντίτα Πολάχοβα που άλλαξε το όνομά της σε Ντίτα Κράους, όταν παντρεύτηκε τον καθηγητή Ότα Κράους. Η Ντίτα, γεννημένη το 1929, απέκτησε τρία παιδιά από τον γάμο της, έχει τέσσερα εγγόνια και τέσσερα δισέγγονα. Ήταν παιδαγωγός και πλέον ζωγράφος και ζει σήμερα στη Νετάνια του Ισραήλ, ενώ συχνά επισκέπτεται την Πράγα. Ο συγγραφέας συνάντησε πριν από δέκα χρόνια στην Πράγα αυτήν τη στιβαρή, παθιασμένη, πεισματάρα, νευρώδη, ενεργητική και πάντα χαμογελαστή ηρωίδα. Κυνηγήθηκε από τους Ναζί στην Πράγα στα δέκα της χρόνια και επέζησε στο γκέτο/στρατόπεδο Τερεζίν στην Τσεχοσλοβακία σε ηλικία δεκατριών ετών. Επέζησε του Ολοκαυτώματος στο Άουσβιτς (στο οποίο πέθανε ο πατέρας της) στα δεκατέσσερά της, καθώς επίσης και από τις κακουχίες και την καταναγκαστική εργασία σε ένα εργοστάσιο τούβλων στα 16 της χρόνια, και σε ένα ακόμη, επισκευής ελαττωματικών βομβών στο Αμβούργο. Επέζησε από την πείνα, τον τύφο και το ψύχος στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν στην Κάτω Σαξωνία (όπου πέθανε η μητέρα της, όπως και η Άννα Φρανκ και η αδερφή της Μαργκότ).

Η αφήγηση επικεντρώνεται στη συγκινητική ιστορία του ψιλόλιγνου κοριτσιού που με κίνδυνο της ζωής του κράτησε ζωντανή τη μαγεία των βιβλίων στο μυστικό σχολείο, που λειτουργούσε κάτω από τη μύτη των Γερμανών στη φρίκη του Άουσβιτς. Ο συγγραφέας διασώζει από τη λήθη την παιδική ηλικία που βίωσε αυτό το κορίτσι, το οποίο πρέπει να αποτελεί αστείρευτη πηγή έμπνευσης και ορόσημο θάρρους για όλες τις επερχόμενες γενιές στο διηνεκές, ένας πραγματικός ήρωας με όλη τη σημασία της λέξης, ένα χαρακτηριστικό ζωντανό δείγμα της ικανότητας του ανθρώπινου πνεύματος να επιβιώνει στην πραγματική κόλαση και εσχάτως να την ξεπερνάει. Αυτή είναι η γυναίκα με την απίστευτη όρεξη για ζωή, με τη διορατικότητα, την ευγένεια και την ακεραιότητα, που όλοι οφείλουμε να ενθυμούμαστε. Ένα παιδί που δεν τα παράτησε ποτέ, η βιβλιοθηκάριος του μπλοκ 31, κρατούμενη στο Άουσβιτς, η ηρωίδα, κυρία Ντίτα Κράους.