Ars Moriendi

Σαν τη γάτα, μπορώ να χάσω τη ζωή μου

επτά φορές

Σίλβια Πλαθ

Η μικρή το δέμας αλλά ιδιαίτερα καλαίσθητη αυτή ποιητική συλλογή, που κυκλοφόρησε από τη ”Μικρή Άρκτο”, περικλείει εν συντομία το βίο και επιλεγμένα ποιήματα επτά Αμερικανών αυτόχειρων ποιητών, σε επιλογή και απόδοση του επίσης ποιητή Γιάννη Αντιόχου. Η πιο γνωστή στο ελληνικό κοινό από τους δημιουργούς που ανθολογούνται είναι η Σίλβια Πλαθ (και λιγότερο η Ανν Σέξτον), ενώ οι Βάτσελ Λίντσεϊ, Χάρολντ Κρέιν, Σάρα Τίσντεϊλ, Ράνταλ Τζάρελ και Τζον Μπέριμαν παραμένουν άγνωστοι και αμετάφραστοι στη χώρα μας.

Κοινό χαρακτηριστικό των επτά ποιητών, εκτός από την αμερικανική τους υπηκοότητα, είναι η επιλογή της αυτοκτονίας ως φινάλε της ζωής τους. Σ’ αυτό το καθοριστικό στοιχείο της βιογραφίας τους επικεντρώνεται η εισαγωγή του Γιάννη Αντιόχου, όπου επιχειρεί μέσα από το πρίσμα της ψυχολογίας αλλά και της καλλιτεχνικής δημιουργίας να προσεγγίσει τα αίτια αυτής της επιλογής: κυρίως θέτει το ερώτημα αν η αυτοκτονία τους ήταν αποτέλεσμα ψυχικής διαταραχής ή συνέπεια της απόλυτης κυριαρχίας στην ψυχοσύνθεσή τους της Θηριώδους Μούσας – αν δηλαδή το φιλί της ποίησης είναι τελικά θανατηφόρο. Γεγονός πάντως είναι ότι μεγάλος αριθμός ποιητών μπορεί να μην αυτοκτόνησαν τυπικά, αλλά έζησαν τόσο αυτοκαταστροφικά ωσάν να αυτοκτονούσαν σε αργή κίνηση, ενώ απ’ όλες τις κατηγορίες των καλλιτεχνών οι ποιητές πάσχουν περισσότερο από ψυχικές διαταραχές (μάλιστα, όπως διαβάζουμε στην εισαγωγή, πρόσφατα κατηγοριοποιήθηκε στην ψυχιατρική αυτή η τάση ως το ”Sylvia Plath Effect”).

Το παραπάνω ερώτημα στοιχειώνει τόσο το βίο όσο και το έργο των επτά δημιουργών που παρουσιάζονται στη συλλογή, της οποίας η οπτική αναδεικνύει την ολέθρια σχέση Μούσας και ποιητή: όταν δηλαδή η τέχνη της ποίησης καταλήγει σε ars moriendi – τέχνη του θνήσκειν. Πέρα όμως απ’ αυτό, το βιβλίο δίνει τη δυνατότητα προσέγγισης ποιητικών φωνών άγνωστων ώς τώρα στο ευρύ κοινό – προσωπικά ανακάλυψα τη λυρική ευαισθησία της Σάρα Τίσντεϊλ κι είμαι ευγνώμων στον Γιάννη Αντιόχου γι’ αυτό. Γι’ αυτό και το συνιστώ θερμά, παρά το ”βαρύ ίσκιο” του, σε όσους γράφουν ή αγαπούν την ποίηση, σαν μια σαγηνευτική ερωμένη που κρύβει ένα στιλέτο κάτω απ’ το μαξιλάρι της…