«Εριστική διαλεκτική»

Έτσι ονοματίζει ο σπουδαίος Γερμανός φιλόσοφος Arthur Schopenhauer την ανάγκη του ανθρώπου να κερδίζει πάντοτε σε μια λογομαχία, ακόμα και όταν έχει άδικο.

Γι’ αυτό, στο βιβλίο «Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο», παραθέτει μια σειρά συμβουλών που βοηθούν τον αναγνώστη να αναπτύξει τη διαλεκτική του μέθοδο, αλλά και να καταφεύγει σε τεχνάσματα προκειμένου να έχει θετική για τον ίδιο έκβαση σε κάθε λεκτική αντιπαράθεση. Όμως ο Schopenhauer δε στέκεται μόνο στις ρητορικές συμβουλές και προτάσεις, αλλά εμβαθύνει σε ψυχολογικό επίπεδο, ήτοι αναφέρεται και σε χτυπήματα που θα κλονίσουν την ψυχολογία του άλλου συνομιλητή, χτυπήματα, όπως θα λέγαμε, κάτω από τη μέση,

Με υποδόριο χιούμορ και λεπτή ειρωνεία ο Schopenhauer περιγράφει διεξοδικά και με παραδείγματα τις τεχνικές με τις οποίες μπορεί κάποιος να υπερασπιστεί λεκτικά τη θέση του, να αντικρούσει τον αντίπαλό του, να στοχεύσει στις αδυναμίες του και εν τέλει να βγει κερδισμένος από τη λογομαχία. Όμως αυτός είναι ο σκοπός του εν λόγω δοκιμίου;

Προφανώς και όχι. Σε δεύτερο επίπεδο, ο Γερμανός φιλόσοφος αποσκοπεί στο να εστιάσει την προσοχή του αναγνώστη στα τεχνάσματα εκείνα που χρησιμοποιούν κατά κόρον άνθρωποι που η ρητορική είναι μέρος της δουλειά τους, π.χ. πολιτικοί, δημοσιογράφοι κ.λπ. Επίσης, σαρκάζει την ανάγκη του ανθρώπου να υπερασπίζεται την άποψή του, ακόμα και όταν είναι λάθος. Χαρακτηριστικό αυτού είναι ότι αναφέρει την αντικειμενική αλήθεια ως μια τυχαία συγκυρία, την οποία ο συνομιλητής που θέλει να κερδίσει στη λογομαχία δεν πρέπει να λαμβάνει καθόλου υπ’ όψιν του.

Γι’ αυτό, λοιπόν, μπορεί το συγκεκριμένο δοκίμιο να μοιάζει ως οδηγός για την επιτυχημένη έκβαση μιας αντιπαράθεσης, ακόμα και με έναν μακιαβελικό τρόπο, στην ουσία όμως είναι η κατάδειξη μιας πρακτικής που αποσυντονίζει, στρεβλώνει και τελικά χειραγωγεί εκείνους που δεν διαθέτουν τις ανάλογες τεχνικές.

Προσωπικά, ο Arthur Schopenhauer είναι από τους αγαπημένους μου φιλοσόφους. Διαθέτει μια σκωπτική και σκληρή ματιά απέναντι στα πράγματα, που όμως είναι καθ’ όλα δίκαιη και ρεαλιστική. Δεν χαϊδεύει αυτιά, ούτε στρογγυλοποιεί καταστάσεις. Καταδεικνύει όσα κρίνει αναγκαία και τα αναλύει διεξοδικά, με τον δικό του κυνικό τρόπο.

Εξαιρετικό το επίμετρο του A.C. Grayling, δίνει μια πρώτη εικόνα για το τι θα διαβάσει ο αναγνώστης στο εγχειρίδιο αυτό. Τέλος, η Μυρτώ Καλοφωλιά έχει κάνει μια πολύ καλή μετάφραση.