Δοκιμιακός μονόλογος

Δεν είναι λίγες οι φορές που στα έργα κλασικών συγγραφέων διαφαίνεται ένα πέπλο δοκιμιακού χαρακτήρα, καθώς ο συγγραφέας αντλεί υλικό από την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και το κοινωνικό σύνολο σε όλες τις εκφάνσεις του. Στη νουβέλα «Η σονάτα του Κρόυτσερ» ο Λέων Τολστόι δημιουργεί έναν μονόλογο ουσιαστικά για να εκφράσει τα κακώς, κατά την άποψή του, τεκταινόμενα στην ανθρώπινη υπόσταση, εν συνόλω ή κατά μόνας.

Τον τίτλο της νουβέλας ο Τολστόι τον υιοθέτησε από το ομώνυμο μουσικό έργο του Μπετόβεν. Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με τρένο ένας άντρας συνταξιδεύει μ’ έναν αλλοπρόσαλλο και ιδιόρρυθμο μεγαλύτερο ηλικιακά άντρα. Όταν έπειτα από μερικές στάσεις απομένουν οι δυο τους, ο ιδιόρρυθμος άντρας αρχίζει να αφηγείται κομμάτια της ζωής του με επίκεντρο τον γάμο του και το πώς έφτασε να σκοτώσει τη γυναίκα του. Παράλληλα με την ιστορία της έγγαμης ζωής του, ο άντρας ξεδιπλώνει τις απόψεις του για τη δομή και τη μορφή της ανθρώπινης κοινωνίας. Η κακή πορεία του προσωπικού του βίου έχει κάνει τον άντρα εχθρό των κοινωνικών πλαισίων, όπως έχουν διαμορφωθεί, των επιβεβλημένων ηθικοπλαστικών επιταγών, των σαθρών θεμελίων του καταρρέοντος συνόλου.

Στη νουβέλα ο Τολστόι μέσα από τον μονόλογο του πρωταγωνιστή υφαίνει ένα δοκίμιο για τα δύο φύλα, τον ψυχισμό της ανθρώπινης οντότητας, τη συναισθηματική απομάγευση. Η πλοκή υποχωρεί σε δεύτερο επίπεδο, καθώς τα δοκιμιακά τμήματα του κειμένου υπερτερούν σε ποσότητα και έκταση. Στο τέλος του βιβλίου ο Τολστόι αναφέρεται στους λόγους που τον οδήγησαν να γράψει το συγκεκριμένο έργο, στηλιτεύοντας την έκλυτη ζωή, τη νοσηρή διαπαιδαγώγηση, την ανήθικη σαρκική ηδονή, τη λοξοδρόμηση της πορείας του ανθρώπου, τη διαστρέβλωση της θρησκευτικής διδασκαλίας, την υποδούλωση της γυναίκας σε οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο.

Πολλές από τις αναφορές του Τολστόι έχουν απήχηση ακόμα και στη σημερινή εποχή, πόσο λυπηρό ότι ορισμένες νοοτροπίες δεν έχουν αλλάξει ύστερα από τόσες δεκαετίες. Ξεχωριστή μνεία για τη μετάφραση του Ολέγ Τσυμπένκο και το επίμετρο της Βιργινίας Γαλανοπούλου, που προσδίδουν την πινελιά της αρτιότητας στη συγκεκριμένη έκδοση. Μια ακόμα εξαιρετική παραγωγή από τις εκδόσεις Ροές.