Ο οδηγός του ποιητή για τη ζωή

Είμαστε οι μέλισσες του αόρατου

Ρ. Μ. Ρίλκε

Σε έντεκα χιλιάδες γράμματα εκτιμάται το σύνολο της αλληλογραφίας του γερμανόφωνου ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε (1875-1926), προϊόν της επικοινωνίας του με φιλικά και συγγενικά πρόσωπα, καλλιτέχνες και νέους ποιητές που του ζητούσαν συμβουλές, πρώην και νυν ερωμένες. Η διεκπεραίωση αυτής της αλληλογραφίας ήταν καθημερινή ασχολία του ποιητή για αρκετές ώρες και δεν αποτελούσε γι’ αυτόν κοινωνική υποχρέωση αλλά έργο πνευματικό, σχεδόν εξίσου σημαντικό με το ποιητικό του, αφού οι επιστολές του είναι συμπυκνωμένα φιλοσοφικά δοκίμια που καλύπτουν ένα ευρύτατο θεματικό φάσμα – από την καθημερινή συνύπαρξη με τους άλλους μέχρι τον ίλιγγο του έρωτα και από την απώλεια και τις δοκιμασίες της ζωής έως την καλλιτεχνική έμπνευση.

Ο Ulrich Baer, καθηγητής Γερμανικών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας, ανθολόγησε μέσα από χιλιάδες σελίδες αμετάφραστων επιστολών τα καλύτερα αποσπάσματά τους και τα συγκέντρωσε σε ένα βιβλίο-κιβωτό, που προσφέρει στον αναγνώστη όχι μόνο την απόλαυση ανάγνωσης ενός καλογραμμένου κειμένου αλλά και μια πηγή σοφίας στην οποία μπορεί ν’ ανατρέχει κάθε στιγμή της ζωής του. Γιατί ο Ρίλκε δεν υπήρξε μόνο ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του εικοστού αιώνα, ήταν πρώτα και πάνω απ’ όλα βαθιά ανθρώπινος – μ’ εκείνο το είδος της ανθρώπινης κατανόησης και ζεστασιάς που συχνά λείπει από τους διανοούμενους. Με γλώσσα ρέουσα και ποιητική και ύφος οικείο και τρυφερό σαν χάδι, ο Ρίλκε στοχάζεται και καταθέτει τις σκέψεις του στο χαρτί καταρχάς και στις καρδιές όσων τις διαβάζουν, στη συνέχεια.

Τα κείμενα που αναφέρονται σε βιβλία όπως ”Η σοφία του Ρίλκε”, δεν χρειάζονται πολλά λόγια και βαθυστόχαστες αναλύσεις, τα τριαντάφυλλα δεν έχουν ανάγκη ούτε από κομπλιμέντα ούτε από διαφήμιση – υπάρχουν κι αυτό είναι αρκετό. Και για του λόγου το αληθές, θα κλείσω αυτή την παρουσίαση μ’ ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο: ”το εξοχότερο επίτευγμα της δύναμης της ζωής είναι ότι ερμηνεύει το κακό ως καλό και ουσιαστικά το αντιστρέφει… τίποτα δεν διατηρείται δυσκολότερα από το κακό, γι’ αυτό κανείς άνθρωπος δεν θα έπρεπε να σκέφτεται πως είναι κακός. Φτάνει να σαλέψει λιγάκι κι αμέσως παύει να είναι.”