Μοντέστ Μινιόν

Ένας από τους θεμελιωτές του ρεαλιστικού μυθιστορήματος, ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ γεννήθηκε το 1799 στην πόλη Τουρ της Γαλλίας. Σπουδάζει νομικά, ύστερα από παρότρυνση της οικογένειάς του, και φιλοσοφία. Το 1819, αρνείται να ακολουθήσει το επάγγελμα του συμβολαιογράφου, για να αφιερωθεί στη συγγραφή φιλοσοφικών δοκιμίων, μυθιστορημάτων και τραγωδιών. Σε όλα του πληθωρικός, τον χαρακτήριζε η ακατάβλητη εργατικότητα, το ακατάβλητο σθένος, όλα καθ’ υπερβολή: το ίδιο ισχύει για την ερωτική ζωή του, τις καταχρήσεις, τις σπατάλες και τη μεγαλομανία του. Ζει πνιγμένος στα χρέη και δουλεύει όλο και περισσότερο και καταπιάνεται με όλο και περισσότερα για ν’ απαλλαγεί απ’ αυτά. Το 1822 γίνεται εραστής της κατά 20 χρόνια μεγαλύτερής του κυρίας Ντε Μπερνύ. Εκείνη πρωτοδιαβάζει και καθαρογράφει τα έργα του. Θα πληρώσει κάθε εμπορικό του ναυάγιο: τυπογραφείο, βιβλιοπωλείο, έκδοση εφημερίδας, φυτείες ανανά, μετοχές σε σιδηροδρόμους. Συνάπτει παράλληλες ερωτικές σχέσεις, και το 1832 λαμβάνει το πρώτο γράμμα της «ξένης», της Εβελίνα Χάνσκα, κι αρχίζει φλογερή αλληλογραφία. Θα παντρευτούν το 1850, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του. Το 1833 συλλαμβάνει την ιδέα για το γιγαντιαίο εγχείρημά του την «Ανθρώπινη κωμωδία», όπου, ο Μπαλζάκ μιλάει για την «τεράστια έκταση ενός σχεδίου που αγκαλιάζει ταυτόχρονα την ιστορία και την κριτική της κοινωνίας, την ανάλυση των δεινών της και τη διερεύνηση των αρχών της», και συμπεριλαμβάνει μεγάλο μέρος του έργου, μεταξύ άλλων: «Η εξαδέλφη Μπέτυ», «Μπαρμπα-Γκοριό», «Ευγενία Γκραντέ», «Ο συνταγματάρχης Σαμπέρ», «Ο εξάδελφος Πονς». Πεθαίνει το 1850 στο Παρίσι σε ηλικία μόλις 51 ετών.

Η Μοντέστ Μινιόν, μια νεαρή κοπέλα, μαγεύεται από τον ρομαντικό κόσμο, όπως αποτυπώνεται στα μυθιστορήματα, και ονειρεύεται έναν έρωτα αντάξιο εκείνων που έχει διαβάσει. Διαβάζοντας τα ποιήματα του Καναλίς, ενός γνωστού ποιητή, διαβλέπει στους στίχους του τα στοιχεία εκείνα που εκπληρώνουν τη θέωση του έρωτα. Του γράφει με ψευδώνυμο, προκειμένου κεκαλυμμένα να μπορέσει να επαληθεύσει ή όχι αν όσα φαντασιώνεται ως ηθικά, συναισθηματικά και πνευματικά χαρακτηριστικά στοιχειοθετούν την προσωπικότητα του ποιητή. Μόλις ο Καναλίς διαβάζει την επιστολή, μία από τις πολλές που λαμβάνει, αναθέτει στον γραμματέα του να απαντήσει. Έκτοτε ξεκινά μια αλληλογραφία μεταξύ της Μοντέστ και του γραμματέα θεμελιωμένη σε παραπλανητικά στοιχεία που, όμως, εξωτερικεύει τον πλούσιο συναισθηματικό κόσμο και το πλαίσιο αξιών των δύο επιστολογράφων. Η Μοντέστ είναι εκείνη που πρώτη θα αποκαλύψει την ταυτότητά της και ο γραμματέας αποζητά να βγει από τον παραπλανητικό λαβύρινθο αποκαλύπτοντας την αλήθεια. Η Μοντέστ που όλο το διάστημα της αλληλογραφίας βρίσκεται στο χείλος της οικονομικής καταστροφής, τελικώς γυρίζοντας ο έμπορος πατέρας από την Κίνα, μαθαίνει ότι η καταστροφή αποφεύχθηκε και η οικογένειά της είναι πλέον και πάλι μια από τις πιο εύπορες οικογένειες. Στο παιχνίδι για τη χείρα της γοητευτικής Μοντέστ εκτός από τον γραμματέα που βρίσκεται σε μειονεκτική θέση αφού η αποκάλυψη της αλήθειας τον έχει θέσει σε παραγκωνισμό, συμμετέχει και ο ίδιος ο Καναλίς, επηρμένος από τη φήμη του, αλλά και από το ότι η Μοντέστ είχε γράψει ουσιαστικά στον ίδιο, αλλά και ένας δούκας που αποζητά έναν πετυχημένο γάμο.

Ο Μπαλζάκ σκηνοθετεί αφηγηματικά ένα μακροσκελές μυθιστόρημα με πολλούς χαρακτήρες, γραμμένο σε τριτοπρόσωπη αφήγηση, ενώ ένα μέρος του χαρακτηρίζεται ως επιστολικό. Η αφήγηση του Μπαλζάκ ενέχει το σκωπτικό ύφος, τη χειριστικότητα των χαρακτήρων, τις διακειμενικές και ιστορικές αναφορές. Οι διάλογοι αποτελούν βασικό κομμάτι του μυθιστορήματος, καθώς δομούν τους πρωτεύοντες και δευτερεύοντες χαρακτήρες, αλλά κυρίως αποτυπώνοντας τις σκέψεις του συγγραφέα για την ηθική και τις αξίες της εποχής. Άλλωστε, ο Μπαλζάκ δεν διστάζει και σε ευθεία αφηγηματική γραμμή να προσδιορίσει τα χρηστά ήθη με το γνώριμο ύφος του. Ο ρεαλισμός, βασικό χαρακτηριστικό της γραφής του Μπαλζάκ, καλύπτει κάθε σπιθαμή του κειμένου, άλλοτε με κυνικές προεκτάσεις κι άλλοτε με ανθρώπινες πτυχές. Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στην κυρία Χάνσκα, με την οποία είχε ο συγγραφέας μια ταραχώδη σχέση.

Ένα εξαιρετικό πολύπλευρο μυθιστόρημα του ρεαλιστή Μπαλζάκ, επίκαιρο για την πλαστικότητα των ηθών και των αξιών, σε μια πολύ προσεγμένη και κομψή έκδοση.