Στην επικράτεια της ποίησης

Ο ποιητής Σέιμους Χίνι γεννήθηκε το 1939 στην κομητεία του Ντέρι. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Queen’s στο Μπέλφαστ, όπου και δίδαξε. Το 1972 αποφάσισε να εγκατασταθεί στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και σήμερα μοιράζει το χρόνο του ανάμεσα στο Δουβλίνο και τη Βοστόνη, όπου διδάσκει λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Το 1995 του απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Η είδηση τον βρήκε στην Ελλάδα, σε ένα ταξίδι στην Πελοπόννησο. Τα δοκίμια με τίτλο «Η κυβέρνηση της γλώσσας» κυκλοφόρησαν στα αγγλικά το 1988  από τις εκδόσεις Faber.

Στο βιβλίο αυτό ο Σέιμους Χίνι παρουσιάζει το έργο Βρετανών και Ιρλανδών ποιητών, συναδέλφων τους της μετεπαναστατικής Ρωσίας και της κομουνιστικής πρώην Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και Αμερικανών ομοτέχνων τους. Έπειτα από την εισαγωγή που φέρει τον τίτλο «Ο Νέρωνας, ένα ρόπτρο και το κονιάκ του Τσέχοφ» και στην οποία ο συγγραφέας-ποιητής θέτει τον προβληματισμό για μια ενδεχόμενη σύγκρουση της Τέχνης με τη Ζωή, ακολουθεί το πρώτο μέρος, όπου παρουσιάζεται το έργο των ποιητών Πάτρικ Κάβανα (Ιρλανδία, 1904-1967), Φίλιπ Λάρκιν (Αγγλία, 1922-1985), Ντέρεκ Γουόλκοτ (Σάντα Λουτσία, 1930-), Μίροσλαβ Χόλουμπ (Τσεχία, 1923-1998), Ζμπίγκνιεφ Χέρμπερτ (Πολωνία, 1924-1988) και Οσίπ Μαντελστάμ (Ρωσία, 1891-1938). Στα δοκίμια με τους χαρακτηριστικούς τίτλους «Η δικαίωση των ποιημάτων των αδικαίωτων» και «Η επίδραση της μετάφρασης», παρουσιάζονται επίσης ανθολογίες ιρλανδικής ποίησης και οι ποιητές της ανατολικής Ευρώπης. Στο δεύτερο μέρος, περιλαμβάνεται το δοκίμιο «Η κυβέρνηση της γλώσσας» που ενσωματώνει καίριες αναφορές στον Τ. Σ. Έλιοτ (Αγγλία, 1888-1965) της «Έρημης Χώρας» και των «Κουαρτέτων» και στο ποίημα του Χέρμπερτ «Το Ρόπτρο». Παρουσιάζονται επίσης, μέσα από κείμενα άλλων ποιητών, απόψεις για την ποίηση, τα όρια και τη «χρησιμότητά» της. Σημαντική θέση στο δεύτερο μέρος κατέχουν τα δοκίμια για τον Γουίσταν Χιου Όντεν (Αγγλία/ΗΠΑ, 1907-1973) και τον Ρόμπερτ Λόουελ (ΗΠΑ, 1917-1977), ενώ στο κείμενο με τίτλο «Ο ακάματος ήχος από αλογοπέταλα» καταγράφεται η πορεία προς την ολοκληρωμένη ποιητική έκφραση της Σύλβιας Πλαθ (ΗΠΑ, 1932-1963).

Στα δοκίμια αυτά ο Χίνι αποκρυσταλλώνει την προσφορά του καθενός/της καθεμιάς στην ακυβέρνητη γλώσσα που είναι το ποίημα και που εγκαθιδρύεται ως ύπαρξη ή ως «πραγματικότητα» ανάμεσα στην τέχνη και τη ζωή. Η γραφή του είναι επεξεργασμένη, καθώς ο ίδιος δεν εξασκεί μόνο την τέχνη της ποίησης, αλλά την έχει διδαχθεί και τη διδάσκει κιόλας. Αυτό δεν σημαίνει ότι το κείμενο είναι απροσπέλαστο για όποιον δεν φέρει ποιητική εξάρτυση, αλλά ότι απαιτεί μια διαφορετική προσήλωση από τον πεζό λόγο. Οι κρίσεις που εκφέρει ο Χίνι για το έργο των ποιητών είναι υποκειμενικές, αλλά θεμελιώνονται με την παράθεση ολόκληρων ποιημάτων ή εκτενών αποσπασμάτων που επιτρέπουν στον αναγνώστη να αντιληφθεί τι εννοεί, να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει μαζί του και οπωσδήποτε να μεταφερθεί στην επικράτεια της ίδιας της ποίησης.

Το ίδιο επεξεργασμένη είναι και η μετάφραση στα ελληνικά του Ερωτόκριτου Μωραΐτη. Οι υποσημειώσεις ενέχουν λειτουργία σχολιασμού του κειμένου, πέρ΄από τον πληροφοριακό τους ρόλο. Λείπουν όμως ορισμένα απαραίτητα, κατά την κρίση της υπογράφουσας, βιογραφικά στοιχεία για κάποιους ποιητές. Μία άλλη παρατήρηση αφορά το γιατί το συγκεκριμένο έργο του Χίνι άργησε τόσο να μεταφραστεί και να δημοσιευθεί ολόκληρο στα ελληνικά και μια προτροπή προς τους εκδότες να μην διστάζουν να διευρύνουν την παραγωγή τους εντάσσοντας έργα που δεν απευθύνονται μόνο στο «μέσο» (αν υπάρχει τέτοιος) αναγνώστη.