Η νοσταλγία του παρελθόντος και του μέλλοντος

Μετά το «Τρόποι να γυρίζεις σπίτι» οι εκδόσεις Ίκαρος εκδίδουν το χρονολογικά προηγούμενο μυθιστόρημα του πολύ σημαντικού Χιλιανού Alejandro Zambra με τον ιδιαίτερα όμορφο τίτλο «Η ιδιωτική ζωή των δέντρων». Κι αν στο «Τρόποι να γυρίζεις σπίτι» η οικογενειακή εστία γίνεται ο δρόμος μέσω του οποίου ο αφηγητής επιστρέφει σε ένα συλλογικό παρελθόν που πονάει, στην «Ιδιωτική ζωή των δέντρων» είναι η αφετηρία από όπου ο πρωταγωνιστής Χουλιάν τολμά τις εξορμήσεις του στο ατομικό παρελθόν και το πιθανό μέλλον.

Ο Χουλιάν είναι καθηγητής λογοτεχνίας και τις Κυριακές προσπαθεί να γράψει το μυθιστόρημά του. Ζει με τη γυναίκα του Βερόνικα και τη θετή του κόρη, την Ντανιέλα. Κάθε βράδυ ο Χουλιάν αφηγείται στη μικρούλα πρωτότυπες ιστορίες με πρωταγωνιστές δέντρα. Το ίδιο κάνει και αυτό το βράδυ. Μόνο που αυτή η νύχτα διαφέρει από τις άλλες. Η γυναίκα του έχει καθυστερήσει να γυρίσει από το μάθημα ζωγραφικής χωρίς να έχει ειδοποιήσει. Καθώς η νύχτα προχωρά και η Βερόνικα εξακολουθεί να απουσιάζει, ο Χουλιάν μπαίνει στη διαδικασία να αναπολήσει το παρελθόν του και να φανταστεί πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η ζωή του και της Ντανιέλα χωρίς την παρουσία της μητέρας της.

Ο Zambra διαιρεί το σύντομο μυθιστόρημά του σε δύο μέρη: στο πρώτο, που έχει τον τίτλο «Θερμοκήπιο», η ιστορία του Χουλιάν παρουσιάζεται αποσπασματικά και ο πρωταγωνιστής «καλλιεργεί» τις αναμνήσεις του ώστε να οδηγήσουν στην προβολή του μέλλοντος, σε αυτό που φαντάζεται ότι μπορεί να συμβεί εάν η Βερόνικα δεν επιστρέψει ποτέ. Στο δεύτερο μέρος, που καλύπτει μόνο πέντε σελίδες και έχει τον τίτλο «Χειμώνας», το μέλλον έχει φτάσει, έχει έρθει το αύριο και ο Χουλιάν πρέπει να πάρει την απόφαση να ξεκινήσει τη μελλοντική του ζωή. Κι αν αρχικά ο αναγνώστης είχε μείνει με την εντύπωση ότι θα διαβάσει μια ακόμα ερωτική ιστορία, την ιστορία του Χουλιάν και της Βερόνικά, σίγουρα η περιέργειά του θα μείνει ανικανοποίητη. Γιατί ο συγγραφέας δεν ενδιαφέρεται για τη γραμμική αφήγηση ούτε για τις αλυσίδες γεγονότων που (νομίζουμε ότι) διαμορφώνουν μια ζωή. Ενδιαφέρεται για τη στιγμή, εκείνη τη μια στιγμή που ένα φως εμφανίστηκε από το πουθενά, μια πράξη έλαβε χώρα αδικαιολόγητα ή δυο άνθρωποι συναντήθηκαν τυχαία. Τέτοιες στιγμές από το παρελθόν προσφέρει η αφήγηση του Χουλιάν και τέτοιες στιγμές εικάζει ότι θα έρθουν σε ένα μέλλον χωρίς τη Βερόνικα. Και αυτού του είδους η αφήγηση είναι τελικά μάλλον πιο κοντά στην πραγματική ζωή, στην ατομική μνήμη.

Όπως πάντα πολύ καλή η μετάφραση του κύριου Αχιλλέα Κυριακίδη με τις απαραίτητες υποσημειώσεις.