Όταν η τέχνη της ζωγραφικής συναντά την τέχνη της γραφής

Ο Νίκος Γ. Δαββέτας (Αθήνα, 1960) εμφανίστηκε στα γράμματα το 1981 από το περιοδικό “Διαγώνιος” της Θεσσαλονίκης. Έχει εκδώσει δέκα βιβλία (έξι ποιητικά, μία συλλογή διηγημάτων και τρία μυθιστορήματα). Η συλλογή του “Το κίτρινο σκοτάδι του Βαν Γκογκ” (Κέδρος, 1995) μεταφράστηκε στα αγγλικά και στα ισπανικά. Το 2003 κυκλοφόρησε στη Βρετανία μια επιλογή ποιημάτων του σε μετάφραση Thom Nairn. Ποιήματα και πεζά του μεταφράστηκαν στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Το 2010 τιμήθηκε για το βιβλίο του “Η Εβραία νύφη” με το Βραβείο Μυθιστορήματος του Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών.
Παράλληλα ασχολήθηκε και με την κριτική. Οι βιβλιοκριτικές του από το περιοδικό “Το Τέταρτο” και τις εφημερίδες “Τύπος της Κυριακής” και το “Βήμα” συμπεριλαμβάνονται στον τόμο “Η ποίηση υπό κρίση”. Από το 1992 είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Εργάζεται στην εφημερίδα “Καθημερινή”.

Στο βιβλίο του με τον τίτλο «Η Εβραία νύφη», μία νεαρή γυναίκα, η Νίκη, αναζητά στοιχεία για τη ζωή του πατέρα της ανατρέχοντας όχι μόνο στις χρονικές περιόδους αλλά και στις πόλεις που έζησε. Γιατί άραγε; Τι θέλει περισσότερο να μάθει; Πόσο πιο πολύ να τον μισήσει; Ο σύντροφός της παρασύρεται  από το πάθος της  και αρχίζει και αυτός να αναζητά πληροφορίες για το δικό του πατέρα. Σαν αγρίμια και οι δυο, συλλέγουν στοιχεία για να σβήσουν το παρελθόν και να αρπάξουν το μέλλον. Ωστόσο όσο ψάχνουν τόσο τους ενοχοποιούν περισσότερο, καθιστώντας τους  απόλυτα υπεύθυνους για τα τραύματά τους. Σαν να μην ενηλικιώθηκαν ποτέ. Και χωρίς να γίνεται σαφές το πού τελικά συναντώνται, αυτοί οι τόσο διαφορικοί κόσμοι, που είναι ο καθένας από τους δυο τους. Μόνο στα ίδια σεντόνια;

Ο συγγραφέας πλέκει το μύθο κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορία της Ελλάδας, των Εβραίων των Θεσσαλονίκης, της Κατοχής, πριν και μετά τον εμφύλιο πόλεμο, εντοπίζοντας τα κοινά σημεία κρατών και ηρώων. Το κοινωνικό τραύμα της Γερμανίας το Ολοκαύτωμα, της Ελλάδας ο εμφύλιος. Γεγονότα που στιγμάτισαν όχι μόνο τα κράτη αλλά και τον ψυχισμό των  ηρώων. Και τι είναι αυτό που πονάει πιο πολύ; Η ιστορία των ηρώων ή η ιστορία των ανθρώπων; Ή των κρατών;

Στην εξέλιξη της ιστορίας το ένα δίλημμα ακολουθεί το άλλο, συγκροτώντας ένα βιβλίο με πολλά χαρίσματα γραφής, που ταξιδεύει τον αναγνώστη στην ιστορία, στην τέχνη, σε πόλεις, σε μουσεία, στον έρωτα, και που τον οδηγεί ακόμη πιο βαθιά, στην ψυχή του ανθρώπου. Ενώ παράλληλα αναδεικνύει τον αγώνα του ανθρώπου, που μέσα από μνήμες ψάχνει να βρει αν κάποιος τον αγάπησε κάποτε. Ψάχνοντας δε να βρει το τότε, χάνει την αγάπη τού τώρα. Άνθρωποι ανολοκλήρωτοι, με μισερό εσωτερικό κόσμο, αναζητούν δίχως νόημα να βρουν αυτό που τελικά τους θανατώνει. Και το βρίσκουν; Και κάτω από ποιες σταθερές;

Ο Νίκος  Γ. Δαββέτας  με μεγάλη μαεστρία επιλέγει έναν πίνακα ζωγραφικής του Ρέμπραντ, «Η Εβραία νύφη», για να γράψει ένα βιβλίο όπου η τέχνη της ζωγραφικής συναντιέται με την τέχνη της γραφής. Τα διλήμματα ξεφεύγουν από τα περιθώρια του πίνακα και διαχέονται στην ομώνυμη ιστορία, κάνοντας πολλάκις τον αναγνώστη να αναρωτιέται. Τίνος ήταν το παιδί της Νίκης; Ήθελε να γίνει μάνα; Καταλήγοντας  δε και σε ποιο κρίσιμες ερωτήσεις: υπάρχει άραγε τίποτα σταθερό στη ζωή; Υπάρχει η βεβαιότητα; Υπάρχει το απόλυτο; Πως αυτό που φαίνεται είναι έτσι και όχι αλλιώς; Επίσης, ο συγγραφέας με εξαιρετική χρήση γλώσσας προβάλλει με ανθρώπινο ύφος την πλοκή, χρησιμοποιώντας λέξεις που  φαντάζουν σαν κοσμήματα μέσα στις προτάσεις. Ενώ, με τρεις διαφορετικούς τρόπους έκφρασης, αποτυπώνει ανάγλυφα στο κείμενο την προσωπικότητα των ηρώων του. Της μπλαζέ ηρωίδας, του αμήχανου ήρωα, της καθημερινότητας των άλλων  και της γραφής που στέκει πάνω απ΄ όλες. Του δημιουργού. 

Ένα βιβλίο τόσο ξεκάθαρα γραμμένο, που ορθώνει διλήμματα, άλλοτε σαν «Νυχτερινή περιπολία» και άλλοτε σαν «Εβραία νύφη» του Ρέμπραντ.