Η μνήμη του αίματος

Στο δέρμα και στις άκρες των δαχτύλων μας

βλέπουμε τα ίχνη του ανέμου

Τραγούδι των Ναβάχο

Μια από τις βασικές αρχές ενός καλού αστυνομικού βιβλίου είναι να μην μπορεί ο αναγνώστης να μαντέψει το δολοφόνο μέχρι τις τελευταίες σελίδες του, όπου γίνεται συνήθως η αποκάλυψη. Ο Ιταλός συγγραφέας Τζόρτζιο Φαλέτι, αν και ανατρέπει αυτή την αρχή και μάλιστα πολύ νωρίς, κατορθώνει να χτίσει ένα πραγματικά πρωτότυπο τόσο στην πλοκή όσο και στη σύλληψη αστυνομικό μυθιστόρημα που έχει ήδη φτάσει τα 1.500.000 αντίτυπα παγκοσμίως.

Στον πυρήνα της ιστορίας βρίσκεται η επιστροφή του ήρωα στη γενέθλια γη, που θα λειτουργήσει ως καταλύτης για την εξέλιξη των γεγονότων: ο πιλότος ελικοπτέρων Τζιμ Μακένζι, κατά το ήμισυ Ινδιάνος, επιστρέφει εξαιτίας του θανάτου του παππού του στην αμερικάνικη επαρχιακή πόλη όπου μεγάλωσε – από την παρακμή της οποίας έφυγε ”τρέχοντας” πριν αρκετά χρόνια. Μια σειρά όμως από αφύσικους φόνους όπου τα θύματα βρίσκονται με όλα τα κόκαλά τους τσακισμένα, θα τον αναγκάσει να ψάξει στο παρελθόν όχι μόνο το δικό του αλλά και όλων των κατοίκων της μικρής κοινότητας, αναζητώντας την αρχή του μίτου για τη λύση του μυστηρίου.

Σύμμαχοί του σ’ αυτή την αναζήτηση είναι η παλιά του αγαπημένη από τα χρόνια του σχολείου, που τώρα εργάζεται ως δημοσιογράφος στην τοπική εφημερίδα (και κρύβει επίσης ένα μυστικό που θ’ αλλάξει τη ζωή του Τζιμ), ένας ηλικιωμένος Ινδιάνος σαμάνος και ένας σκύλος που τον επιλέγει με ”το έτσι θέλω” ως το καινούριο του αφεντικό και αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση: ο ”Σάιλεντ Τζο” όχι μόνο προαισθάνεται τους φόνους αλλά έχει και μια τόσο έντονη προσωπικότητα, ώστε κλέβει την παράσταση από τους άλλους ήρωες του βιβλίου. Φυσικά δεν θα ακολουθήσω το παράδειγμα του συγγραφέα και δεν θα σας αποκαλύψω ποιος είναι δολοφόνος: θα πω μόνο ότι δεν είναι ο μπάτλερ και ότι οι φόνοι αποτελούν ένα είδος ετεροχρονισμένου ”κάρμα” που έχει τις ρίζες του σ’ ένα ατιμώρητο παλιό έγκλημα, το οποίο στοιχειώνει το παρόν ζητώντας δικαιοσύνη.

Ο Τζόρτζιο Φαλέτι στήνει με άρτια τεχνική και δημιουργική έμπνευση ένα πολυπρόσωπο και πρωτότυπο αστυνομικό στόρυ που κινείται σε τρεις χρόνους: στα γεγονότα του παρόντος με τους περίεργους φόνους και τις αντιδράσεις όσων εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα, στα περιστατικά που συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν και διαμόρφωσαν τις σχέσεις μεταξύ των ηρώων και στην ιστορική πραγματικότητα του απώτερου παρελθόντος, την εποχή που οι λευκοί άποικοι προσπαθούσαν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο να εκδιώξουν τους Ινδιάνους από τη γη τους, ώστε να μπορέσουν να την εκμεταλλευτούν οικονομικά.

Αντλώντας στοιχεία από τον ινδιάνικο πολιτισμό κυρίως των Ναβάχο, ο συγγραφέας εντάσσει στο μυθιστόρημα την ιστορία και τους μύθους αυτού του λαού αλλά και την εντελώς διαφορετική οπτική τους απέναντι στη φύση, την οποία αντιπαραθέτει με την καπιταλιστική λογική της ”αξιοποίησης” και της ”ανάπτυξης” του δυτικού τρόπου σκέψης. Σημαντικό επίσης ρόλο στη δομή του βιβλίου παίζει και η έννοια της γραμμής του αίματος, ήτοι της καταγωγής από τους προγόνους των οποίων οι πράξεις και οι συνέπειες που προκύπτουν απ’ αυτές μεταφέρονται στο παρόν και καθορίζουν το μέλλον.

Η γλώσσα του κειμένου δεν παρουσιάζει δυσκολίες, ρέει αβίαστα εμπλουτισμένη με ινδιάνικες λέξεις και φράσεις, ενώ η καλή μετάφραση συμπληρώνεται από τις επεξηγήσεις, στο τέλος του βιβλίου, τοπωνυμίων καθώς και στοιχείων της αμερικάνικης κουλτούρας και της ινδιάνικης παράδοσης. Οι ήρωες που ο Φαλέτι δημιουργεί ακολουθώντας σε μεγάλο βαθμό τα στερεότυπα είναι θα έλεγα κινηματογραφικοί: εύστροφοι, ξεχωριστοί ως προσωπικότητες και δυνατοί ως χαρακτήρες, αντιδρούν στις ασυνήθιστες περιστάσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι, επιλέγοντας τη δράση και όχι τη μοιρολατρία. Το συγκινητικό τέλος του βιβλίου -αποφεύγοντας ευτυχώς το κλισέ του happy end-, προτείνει ως στάση ζωής το θάρρος και την ανάληψη της ευθύνης για τις επιλογές μας, ώστε να μην μεταφέρουμε και εμείς με τη σειρά μας στις επόμενες γενιές τις οδυνηρές συνέπειες των δικών μας λαθών.