Μια αντιηρωίδα του 21ου αιώνα
Τώρα Καληνύχτα, Μέρα!
Έμιλυ Ντίκινσον
Όλα ξεκίνησαν με το mail που η 35χρονη Ρόζα Λέιν έστειλε μια αφόρητα ζεστή, καλοκαιρινή μέρα στο αφεντικό της, για να του δηλώσει την παραίτησή της από τη θέση της πολιτιστικής συντάκτριας στη λονδρέζικη εφημερίδα, όπου εργαζόταν για μια δεκαετία. Αυτό ήταν το πρώτο βήμα της υπαρξιακής οδύσσειας μιας σύγχρονης γυναίκας, που συνειδητοποιεί πως ό,τι έχτιζε προσεκτικά επί χρόνια δεν ήταν αυτό που ήθελε και αποφασίζει να παραιτηθεί γενικώς: όχι μόνο από τη στάσιμη δουλειά της, τη νεκρή σχέση της και όλες τις βεβαιότητές της αλλά και από την ίδια της τη λογική, επιλέγοντας να βυθιστεί στο ντοστογιεφσκικό υπόγειο μιας ψυχολογικής κρίσης που δεν θ’ αφήσει τίποτα όρθιο στη ζωή της.
Ομολογώ ότι το βραβευμένο με Orange 2008, πρώτο μυθιστόρημα της Βρετανίδας Τζοάνα Καβένα με αιφνιδίασε – είχα την εντύπωση ότι θα διάβαζα ένα light αφήγημα αλά Μπρίτζετ Τζόουνς. Βρέθηκα βυθισμένη (και καταγοητευμένη) σ’ ένα κείμενο της σχολής της Βιρτζίνια Γουλφ, με έντονες επιρροές και από τη γραφή της Τζην Ρυς, μπολιασμένο με στοιχεία της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας, όπως οι υπερχρεωμένες πιστωτικές κάρτες, το φάσμα της ανεργίας και η σκοτεινή πλευρά του life style της χειραφετημένης, εργαζόμενης γυναίκας. Αν και δεν λείπουν τα στερεότυπα των ευπώλητων μυθιστορημάτων, που γνωρίζουν μεγάλη απήχηση στο γυναικείο κοινό (ο άπιστος πρώην, η προδοσία της φίλης, ο νεότερος εραστής), η συγγραφέας τα τοποθετεί στην περιφέρεια του φλεγόμενου κύκλου όπου έχει παγιδευτεί η Ρόζα και όχι στο κέντρο του: εκεί στροβιλίζεται μόνη, σ’ ένα δαιμονικό χορό μέσα στο μυαλό της, με την άβυσσο ν’ ανοίγεται διαρκώς κάτω απ’ τα πόδια της.
Με ξέπνοο, λαχανιασμένο ρυθμό αφήγησης, χιούμορ και λεπτή ειρωνεία, η Τζοάνα Καβένα χτίζει το απόλυτα πειστικό πορτρέτο μιας γυναίκας που χωρίς πυξίδα και ”δίχως καβάτζα καμιά”, βγαίνει στην αναζήτηση του υπέρτατου Γκράαλ: του νοήματος της ύπαρξης. Η γραφή της μαγνητίζει τον αναγνώστη με την αλήθεια και τη δύναμή της – μοναδική ένσταση, οι υπερβολικά πολλές παραπομπές σε φιλοσοφικά και λογοτεχνικά έργα. Η Αργυρώ Μαντόγλου έχει κάνει για μια ακόμα φορά εξαιρετική μεταφραστική δουλειά, αλλά δεν κατανοώ το λόγο της πλήρους αντιστροφής του νοήματος του τίτλου, με τον χαρακτηρισμό ”ένδοξη”: ο αγγλικός τίτλος είναι Inglorius – ήτοι άδοξος, άσημος, ασήμαντος και αποδίδει επακριβώς το ψυχολογικό κλίμα του κείμενου. Όπως και να έχει, το λογοτεχνικό ντεμπούτο της Καβένα είναι πολλά υποσχόμενο για το μέλλον, ενώ η Ρόζα Λέιν της αποτελεί, όπως τη χαρακτήρισε και ο πρόεδρος της επιτροπής απονομής του βραβείου Orange, μια γνήσια αντιηρωίδα του 21ου αιώνα.
