«Μικρή μου ελάχιστη, σκόνη, τι τρέμεις; Τι απ’ όλα τρέμεις;»

Ή

«Ζούμε εντούτοις, παρ’ όλες τις διαδοχικές αναζωπυρώσεις μιας δίχως τέλος αποτέφρωσης».

Ή

«Μόνοι. Έτσι γεννιόμαστε. Όχι ρημαγμένοι.»

Νατάσα Κεσμέτη

Η Νατάσα Κεσμέτη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Σπούδασε Νομικά και Αγγλική λογοτεχνία. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1972 με τη δημοσίευση ποιημάτων της στην Ανθολογία ποίησης των Ηρακλή και Ρένου Αποστολίδη και την ίδια χρονιά με τη συλλογή διηγημάτων «Τα 7 της Άρκτου». Έχει γράψει μελετήματα για τους Βαφόπουλο, Παπατσώνη, Καρέλλη, Ι.Μ. Παναγιωτόπουλο, Αγαθοπούλου, Δαράκη κ.ά. Συνεργασίες της βρίσκονται σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά (Κριτική και Κείμενα, Πλανόδιον, Τετράμηνα, Ευθύνη, κ.ά.). Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Το βιβλίο της Νατάσας Κεσμέτη με τον τίτλο «Εξόριστες φωνές» χωρίζεται σε τρεις ενότητες: «Γνωστοί και Άγνωστοι», «Αναθήματα και Αναθέματα στη Σκιά του Ελαιώνα» και «Η Αράλη ως τον Μαραθώνα – Εξομολογήσεις και άλλα Γειτονικά».

Στις σελίδες του βιβλίου, άνθρωποι πολύχρωμοι, χαρούμενοι, θορυβώδεις, σιωπηλοί, γνωστοί και άγνωστοι κάνουν την εμφάνισή τους. Τραγούδια, πόνοι, βάσανα, ανάγκες, πλάνη, απώλειες, χαρές, ερημιές, ελπίδες ηχούν. Το μείγμα από το οποίο είναι  φτιαγμένη η ζωή. Αυτοί οι ήχοι γίνονται η μουσική υπόκρουση της καθημερινότητάς της. Κάποιοι –από τους γύρω της– με αδιευκρίνιστη, χαρακωμένη όψη αντανακλούν την εσωτερική τους κατάσταση. Την απελπισία, την οποία η συγγραφέας ονομάζει «μη ελπίδα», προσθέτοντας πως καρτερικότητα σημαίνει να ξέρεις να περιμένεις, να μην εμποδίζεις, να ξέρεις να σιωπάς. Όλοι συνυπάρχουν: παιδιά, ενήλικες, παππούδες, εγγόνια. Αποκωδικοποιεί τη δύναμη των λόγων τους που αποκαλύπτει την προέλευση της καθημερινής τους βιαιότητας, όπως επίσης και το μασκάρεμα μιας υποταγής που αποκαλύπτει πολλά, κρύβοντας περισσότερα. Και θέτοντας τα πάντα υπό αμφισβήτηση, απομακρύνει κάθε  βεβαιότητα.  Είναι άραγε έτσι; Και για πόσο;

Επίσης, υπενθυμίζει την ύπαρξη του θείου, εντός, γύρω και άνωθέν τους.

Παρών και ο χρόνος. Η μόνη ασφάλεια απέναντί του είναι η επανάληψη των ίδιων ήχων, των ίδιων φωνών. Με το πέρασμά του, οι γύρω γίνονται ο αντίποδας και η επιβεβαίωση και της δικής της ύπαρξης. Και όταν αυτοί αποχωρούν, η απουσία τους αφήνει στη μνήμη ανεξίτηλα ίχνη, με την ταυτόχρονη συνειδητοποίηση της μοναξιάς και της αναμονής. Και τότε το βλέμμα ανεβαίνει  ψηλά. Ζητώντας βοήθεια, άραγε; Ή εκφράζοντας ευγνωμοσύνη; Με το ερώτημα να παραμένει. Θα επιστρέψουν ποτέ;

Και, σαν κατάληξη, μια μαγική λέξη: εκπλήρωση!

Η Νατάσα Κεσμέτη αφηγείται με κέντρο και προέκταση τον άνθρωπο, στηρίζοντας την εσωτερική συνομιλία του με το θείο και όχι με το άψυχο θρησκευτικό τελετουργικό. Αφοπλίζει τον αναγνώστη με την καταγραφή της βίας που παράγει η καθημερινότητα, ενώ εικόνες άλλων εποχών συνδέουν τον χρόνο με την ανθρώπινη ύπαρξη.

Η συγγραφέας, με γραφή πολυτονική που χρησιμοποιεί όλο της τον πλούτο, διδάσκει την πυκνότητα και ουσιαστικότητα της γραφής. Λέξεις με βαρύτητα, τοποθετημένες με ακρίβεια, δίνουν πρόσθετη λογοτεχνική αξία στο κείμενο, ενώ έννοιες και στοχασμοί δίνουν σοφία. Όσο εξελίσσεται το βιβλίο, η σχέση του ανθρώπου με το θείο προβάλλει σαν διαφυγή, έλεος και επιστροφή. Εικόνες ανθρώπινες και θείες αποτυπώνουν δυνάμεις, φόβους, αδιέξοδα και πιστεύω, ενώ με βλέμμα γεμάτο αγάπη κοιτά τον άνθρωπο και τους τοίχους που ορθώνει γύρω του για να κρύψει την ψυχική του άβυσσο. Αλλού, εικόνες ποιητικές αποκαλύπτουν εξαιρετική παρατηρητικότητα, προκαλώντας τη νοσταλγία στον αναγνώστη για αυτά τα μικρά που χάθηκαν και που έδιναν/δίνουν χρώμα, άρωμα και ανθρωπιά στη ζωή. Ακόμη και οι σελίδες του βιβλίου είναι κεκοσμημένες – έργο του Κώστα Παππή-Γεωργίου– με την αισθητική του παρελθόντος. Τότε που μικρές λεπτομέρειες σαν άνθη στόλιζαν τις αυλές, τους τοίχους, το βλέμμα, τη ζωή.

Τέλος, σαν κάθαρση έρχεται το νερό, που ελεύθερο κυλά ασταμάτητα χαρίζοντας ζωή, ξεδίψασμα, ευκαιρίες, φαντασία και δημιουργία, μεταμορφώνοντας παράλληλα τα πάντα στο πέρασμά του.

Οι «Εξόριστες φωνές» είναι ένα βιβλίο με φιλοσοφική/στοχαστική προσέγγιση για την ύπαρξη του ανθρώπου. Η Νατάσα Κεσμέτη, με το βιβλίο της αυτό,  υπενθυμίζει την ουσία των ανθρωπίνων σχέσεων και τείνοντας το βλέμμα ψηλά υπενθυμίζει και την άνωθεν σχέση. Στέκει με κατανόηση και αγάπη για το ατελές της ανθρώπινης ύπαρξης, όπως και για το άτσαλο και βιαστικό πέρασμά της από τη ζωή. Βιβλίο το οποίο ο αναγνώστης θα επισκεφθεί πολλές φορές, για να απολαύσει την ομορφιά και την αρτιότητα της γραφής και για να αντλήσει ελπίδα, δύναμη και κατανόηση.

Ποια, όμως, είναι η Θάλασσα της Αράλης; Ποια θάλασσα δεν είναι μέσα μας;