Η οικουμενικότητα της λογοτεχνίας

Αν έπρεπε να βρούμε ένα κοινό στοιχείο που ενώνει κατά κάποιον τρόπο τα μεγάλα έργα της λογοτεχνίας, νομίζω ότι μια καλή βάση είναι ότι μολονότι, κατά πλειοψηφία, είναι αυτοαναφορικά, όπου αφορούν τον τόπο, το χρόνο και τις προσλαμβάνουσες του συγγραφέα, ωστόσο άνετα τοποθετούνται και σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο, υπό την ομπρέλα της οικουμενικότητας. Άλλωστε, τα κύρια ζητήματα που απασχολούσαν και απασχολούν τον άνθρωπο είναι ως επί το πλείστον κοινά, το μόνο που αλλάζει είναι το περιτύλιγμα.

Σ’ αυτό το πλαίσιο ένας από τους συγγραφείς που κερδίζει διαρκώς περισσότερο κοινό, αλλά και τα έργα του είναι οικουμενικά, είναι ο Eduardo Galeano. Με την τριλογία «Η μνήμη της φωτιάς», αλλά και πιο τελευταία με τα «Οι μέρες αφηγούνται» και «Οι λέξεις ταξιδεύουν», ο Ουρουγουανός συγγραφέας έχει αφήσει το στίγμα του στο ελληνικό κοινό, μιλώντας για πράγματα που αφορούν όλους σε ανθρώπινο, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.

Στο βιβλίο «23 σημειώσεις (και οχτώ παρενθέσεις) στο έργο του Eduardo Galeano», ο Φίλιππος Δρακονταειδής επιχειρεί να δώσει μια πιο «οικουμενική» διάσταση στο έργο του Ουρουγουανού συγγραφέα, διανθίζοντάς τη με αρκετά ελληνικά στοιχεία. Παραθέτοντας κομμάτια από τα βιβλία του Galeano, ο Δρακονταειδής παραλληλίζει γεγονότα τα οποία βάζει στη δική του σειρά. Περιστατικά, αφηγήσεις, πρόσωπα και καταστάσεις που αποτυπώνονται στο κείμενο, ως χρήσιμη αντιπαραβολή για να δούμε τα κοινά (ή όχι) στοιχεία και σημεία που συνθέτουν την ανθρώπινη ιστορία.

Τα γεγονότα που παρουσιάζονται στο συγκεκριμένο βιβλίο τις περισσότερες φορές είναι χρονικά κοντινά, ενώ η προσδοκία του Φίλιππου Δρακονταειδή, όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, είναι να γνωρίσει και να ακούσει το έργο του σπουδαίου Λατινοαμερικάνου συγγραφέα.

Άλλωστε, οι μεσογειακοί λαοί έχουν περισσότερες ομοιότητες με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής απ’ ό,τι ενδεχομένως έχουν με τη Βόρεια Ευρώπη. Και εκεί τα γεγονότα, με την εξαιρετική αφήγηση και δομή του συγγραφέα, αλληλοσυμπληρώνονται. Χιούμορ, σαρκασμός, ιστορικές γνώσεις, αποτελούν τα δυνατά στοιχεία του Φίλιππου Δρακονταειδή, όπως έχουμε δει και σε άλλα έργα, όπως «Ο ρινόκερος θα είναι εδώ».

Το εν λόγω εγχείρημα είναι εξαιρετικό από κάθε άποψη: γιατί αφορά το έργο ενός σπουδαίου σύγχρονου συγγραφέα, γίνεται από έναν άνθρωπο που γνωρίζει την Ιστορία πολύ καλά και διαθέτει την ευστροφία, το χιούμορ και φυσικά τη γραφή για να συγγράψει το συγκεκριμένο δοκίμιο, και εν κατακλείδι σημαντικά γεγονότα που χαρακτηρίζουν τους λαούς στην πάροδο του χρόνου, ομοιάζουν τελικά σε πολλά σημεία. Γιατί, όπως είπαμε, πέρα από το περιτύλιγμα, η ουσία παραμένει η ίδια.