Μύθος και Ιστορία
του άρεσε πολύ το αίμα των ανθρώπων…
(από ανώνυμο φυλλάδιο για τον Dracula)
Μέσα στην αχλύ του βαλκανικού Μεσαίωνα αναδύεται η σκοτεινή προσωπικότητα του Βλαντ Γ΄, ηγεμόνα της Βλαχίας του 15ου αιώνα, που έμεινε στην ιστορία ως Τσέπες – ήτοι ο Παλουκώτης, ενώ πέρασε στο μύθο ως Dracula, που σημαίνει στα ρουμανικά ”ο γιος του διαβόλου”. Ποιος όμως ήταν πραγματικά; Ο εθνικός ήρωας της Ρουμανίας στον αγώνα ενάντια στους Τούρκους ή ο αιμοσταγής τύραννος που απεικονίζεται στις μεσαιωνικές γκραβούρες να απολαμβάνει το δείπνο του κάτω απ’ τις σειρές των παλουκωμένων θυμάτων του; Και πώς ένα ιστορικό πρόσωπο έφτασε να κυριαρχεί στην καλλιτεχνική φαντασία αλλά και το συλλογικό ασυνείδητο ως η ενσάρκωση του κακού; Σ’ αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί ν’ απαντήσει ο Ρουμάνος ιστορικός Matei Cazacu, στηριζόμενος σε χρόνια έρευνας και μελέτης των ιστορικών πηγών, της λαϊκής παράδοσης αλλά και των λογοτεχνικών έργων για τα οποία ο Dracula έγινε πηγή έμπνευσης.
Στο παρόν πόνημα, τρεις εκδοχές διασταυρώνονται και αναλύονται στην προσέγγιση του Βλαντ Τσέπες (1430-1476). Σύμφωνα με την επίσημη ρουμανική ιστορία, ήταν ένας ισχυρός ηγεμόνας που υπεράσπισε επί σειρά ετών την πατρίδα του από τις εισβολές των Τούρκων και πλήρωσε το τίμημα με την ίδια του τη ζωή, πέφτοντας στο πεδίο της μάχης. Όμως στην λαϊκή παράδοση, η εικόνα του αλλάζει άρδην: κυρίαρχη αναδεικνύεται η μορφή του Παλουκωτή που εφάρμοζε συστηματικά ως μέθοδο τιμωρίας επί δικαίων και αδίκων το βασανιστήριο του παλουκώματος και μάλιστα με τέτοιο τρόπο, ώστε το θύμα να παραμένει ζωντανό αρκετές μέρες – για να επιτείνεται το μαρτύριο του. Η τρίτη εκδοχή που εξετάζεται στο κείμενο βασίζεται στο περίφημο μυθιστόρημα ”Dracula” (1897) του Ιρλανδού συγγραφέα Μπραμ Στόουκερ, ο οποίος αντλώντας έμπνευση από το σκληρό και αιμοδιψή χαρακτήρα του ιστορικού Βλαντ, αλλά από την παράδοση πολλών λαών για την ύπαρξη των βαμπίρ, δημιούργησε την πασίγνωστη πλέον μορφή του ”Πρίγκηπα του Σκότους” που ως σήμερα πρωταγωνιστεί στη λογοτεχνία και στον κινηματογράφο.
Ο Matei Cazacu, διδάκτωρ της Ιστορίας και του πολιτισμού των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων και διεθνούς φήμης ειδικός σε θέματα Ρουμανίας και Βαλκανίων, ερευνώντας σχεδόν 40 χρόνια ιστορικά αρχεία, μεσαιωνικά χειρόγραφα, γραπτές και προφορικές παραδόσεις και λογοτεχνικά κείμενα, κατορθώνει να παραδώσει στο αναγνωστικό κοινό όχι μόνο μια επιστημονικά αξιόπιστη βιογραφία του Βλαντ Τσέπες αλλά και μια κοινωνιολογική μελέτη του φαινομένου ”Dracula” και της σκοτεινής γοητείας που ασκεί στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση. Παράλληλα, αποδίδει με τον καλύτερο τρόπο τον πολιτικό λαβύρινθο του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα: βασιλείς, τοπικοί ηγεμόνες και θρησκευτικοί ηγέτες συγκρούονται για την εξουσία, ενώ οι λαοί θυσιάζονται ως αναλώσιμα πιόνια στο βωμό της φιλοδοξίας αλλά και της διαστροφής κάθε δυνάστη.
Αξιολογώντας το κείμενο, θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι δεν πρόκειται για μια μυθιστορηματική βιογραφία αλλά για ένα σύγγραμμα που εντάσσεται στο πλαίσιο της επιστήμης της Ιστορίας – γι’ αυτό και η γλώσσα του είναι επιστημονική και βρίθει ιστορικών στοιχείων, χρονολογιών και ονομάτων που κάποτε κουράζουν τον αναγνώστη, ενώ η μετάφραση κάνει το καλύτερο δυνατό ισορροπώντας ανάμεσα στην ιστορική ορολογία και την καθομιλουμένη. Στα υπέρ της προσεγμένης έκδοσης η παράθεση ντοκουμέντων της εποχής (ανάμεσά τους και του Έλληνα χρονικογράφου Λαόνικου Χαλκοκονδύλη) που μιλούν για το βίο και την πολιτεία του Βλαντ άλλοτε με πολιτική σκοπιμότητα και άλλοτε με τις υπερβολές της λαϊκής παράδοσης, καθώς και η παρουσίαση στο τέλος του βιβλίου του πρώτου στην ιστορία της λογοτεχνίας πεζογραφήματος για το μύθο του Dracula, ”Ο Καπετάν Βρυκόλακας” (1879) της Βελγίδας συγγραφέως Μαρί Νιζέ.
