«…Οι λέξεις είναι μαγικές…»

Ο Franz Hessel, από τους σημαντικότερους συγγραφείς της γερμανικής λογοτεχνίας την περίοδο του Μεσοπολέμου, έγινε ευρέως γνωστός όταν ο Francois Truffaut σκηνοθέτησε το «Ζιλ και Τζιμ», από τις πιο εμβληματικές ταινίες του 20^ού αιώνα περί ερωτικών τριγώνων. Μια ταινία που στην ουσία απεικόνιζε τη φιλία του Φραντς με τον Ανρί-Πιέρ και κυρίως την ερωτική σχέση του δεύτερου με τη γυναίκα του Φραντς, Έλεν.

Ο Hessel στο «Απόκρυφο Βερολίνο» περιγράφει 24 ώρες από τη ζωή ενός εκθαμβωτικού νεαρού, σκιαγραφώντας την ψυχοσύνθεση και τις σχέσεις μιας μικρής ομάδας Βερολινέζων, στο μεταίχμιο μιας περιόδου όπου η Ευρώπη και εν προκειμένω η Γερμανία μαζεύει τα κομμάτια της από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ευρισκόμενη σε οικονομική δυσχέρεια μετά τους επαχθείς όρους της Συνθήκης των Βερσαλλιών, και λίγα χρόνια πριν οι εθνικοσοσιαλιστές ανέλθουν στην εξουσία.

Με φόντο, λοιπόν, την απαξιωμένη εικόνα μιας πόλης που αδυνατεί να σταθεί στα πόδια της ο Hessel επικεντρώνεται στο πρόσωπο ενός γοητευτικού νεαρού, που περιφέρεται στους μποέμ κύκλους του Βερολίνου, με παρέες που αποζητούν τη διασκέδαση και απεκδύονται τα οποιαδήποτε δεσμά, στα καμπαρέ και τα πάρτι όπου η διασκέδαση κρατά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.

Με βασικό θεματικό άξονα τη σχέση του νεαρού με μια παντρεμένη γυναίκα ο συγγραφέας ξετυλίγει ένα γαϊτανάκι χαρακτήρων γύρω από τα δύο πρόσωπα, εμβαθύνοντας αφ’ ενός στην ψυχοσύνθεση και στις προσωπικότητες των χαρακτήρων και αφ’ ετέρου στις σχέσεις των ανθρώπων και στη βούλησή τους να ζήσουν ενάντια στις συνθήκες και έναν κόσμο γεμάτο αποκαΐδια που τους περιβάλλει.

Χαρακτηριστική είναι μια στιχομυθία του νεαρού Βέντελιν με τον Κλέμενς, τον σύζυγο της γυναίκας που ποθεί:

Β: «Άρα θα μπορούσες ίσως να φανείς ανεκτικός, να δεχτείς τα αισθήματά μου για την Καρόλα…»

Κ: «Όχι, εσύ δεν γίνεται να αγαπάς^. εσύ είσαι φτιαγμένος μόνο για να αγαπιέσαι».

Ο Hessel διαθέτει έναν υποδόριο ρομαντισμό, που μερικές φορές εκφράζεται με σκληρό τρόπο στην απλότητά του, μια καλά κρυμμένη βιωματική πικρία που αναδύεται κομψά σε πράες διαπροσωπικές στιγμές των χαρακτήρων, μια ιδεατή εξέλιξη των γεγονότων, πως ίσως μπορούν –στο κείμενο–  να έχουν άλλη τροπή από αυτή που είχαν στην πραγματικότητα.

Μια εξαιρετική νουβέλα με συμπυκνωμένα νοήματα, λογοτεχνική μαεστρία, άρτιους χαρακτήρες, μεστή από κάθε άποψη. Αριστοτεχνική η μετάφραση και το επίμετρο του Απόστολου Στραγαλινού.

Για το τέλος ένα εξαιρετικό σημείο του κειμένου, δείγμα της λογοτεχνικής ευφυΐας του Franz Hessel:

«…Οι λέξεις είναι μαγικές, και όποιος τις μεταφέρει πρέπει να γνωρίζει την επικινδυνότητα και την ευσπλαχνία τους. Όποιος μνημονεύει λέξεις καλεί πνεύματα.»