Ο έρωτας είναι για τους γενναίους

Διαβάζοντας το ερωτικό και ψυχολογικό δράμα του Benjamin Constant (1767-1830) το οποίο στην εποχή που δημοσιεύτηκε (1806) προκάλεσε πολλά σχόλια διότι θεωρήθηκε αυτοβιογραφικό (για τη σχέση του είτε με τη Ζερμαίν ντε Στάελ είτε με την Ιρλανδή Αν Λίντσεϋ), σκεφτόμουν ξανά και ξανά τη διαπίστωση που αποτελεί τον τίτλο αυτής της παρουσίασης: μόνο μια γενναία ψυχή μπορεί να παραδοθεί άνευ όρων στον έρωτα. Και ο νεαρός Αντόλφ, ο ήρωας αυτού του δράματος, μπορεί να είναι ρομαντικός, αλλά δεν είναι γενναίος…

Ως μορφωμένος και προς το παρόν αργόσχολος αριστοκράτης, περιδιαβαίνει την Ευρώπη πλήττοντας ώσπου αποφασίζει ότι αυτό που του λείπει από την εύκολη αλλά άδεια ζωή του, είναι το πάθος του έρωτα: όταν θα συναντήσει την κατά δέκα χρόνια μεγαλύτερή του Ελενόρ, σύντροφο εκτός γάμου ενός άλλου ευγενούς και μητέρα, θα γοητευτεί από την ομορφιά και την προσωπικότητά της. Ακόμα και η επισφαλής κοινωνική της θέση -εφόσον συζεί ανοιχτά με έναν άντρα- θα τον προσελκύσει: την κάνει στα μάτια του πλάσμα ανεξάρτητο και εξωτικό που στέκει στο χείλος ενός γκρεμού με την κοινωνία έτοιμη να την καταδικάσει αν κατακρημνιστεί, όπως σημειώνει ο ίδιος ο συγγραφέας στον πρόλογο. Κι αυτό ακριβώς θα συμβεί, όταν ο Αντόλφ διεκδικεί με πάθος την αγάπη της, πείθοντας ουσιαστικά τον εαυτό του πως είναι ερωτευμένος μαζί της. Εκείνη θα θυσιάσει τα πάντα. Εκείνος θα διαπιστώσει ότι αδυνατεί να ανταποκριθεί στον έρωτά της, αλλά εγκλωβίζεται σε αυτή σχέση από ηθική υποχρέωση και οίκτο.

Ο Γαλλο-Ελβετός πολιτικός στοχαστής και ακτιβιστής Benjamin Constant, χρησιμοποιώντας κλασικές τεχνικές (π.χ., την τυχαία και εντελώς «μυθιστορηματική» εύρεση των χειρογράφων που αφηγούνται την ιστορία), δημιουργεί ένα μοντέρνο για την εποχή του μυθιστόρημα, διότι αντί να τονίσει το ηθικοπλαστικό στοιχείο όπως ήταν το σύνηθες, επιχειρεί να φωτίσει τον ψυχικό κόσμο του ήρωά του, να αναδείξει το χαρακτήρα του και την εσωτερική του σύγκρουση: ο Αντόλφ είναι ένας τραγικός ήρωας διότι αδυνατεί να αγαπήσει, αν και το επιθυμεί. Θα τον χαρακτήριζα «αντι-Βέρθερο», αφού η ρομαντική ιδιοσυγκρασία του τον οδηγεί στην απελπισία, όχι από ερωτική απόρριψη, αλλά από την αδυναμία του να δοθεί στον έρωτα που του δόθηκε. Τόσο ο Αντόλφ όσο και η Ελενόρ, είναι θύματα όχι της προκατάληψης του κοινωνικού περίγυρου, αλλά του ίδιου τους του εαυτού, αφού και εκείνη παραδίδει συνειδητά τη ζωή της στα χέρια ενός άντρα που από την αρχή σχεδόν είναι προφανές πως δεν μπορεί να φέρει αυτήν την ευθύνη.

Ένα ρομαντικό μυθιστόρημα, υπέροχα γραμμένο και βαθύ, σε εξαιρετική μετάφραση και προσεγμένη έκδοση.