Το τέλος της αθωότητας στο τέλος του κόσμου

Μια κατεστραμμένη Σικελία, ένας κατεστραμμένος πλανήτης, το έτος 2020, είναι το σκηνικό στο τελευταίο, δυστοπικό μυθιστόρημα του Ιταλού Niccolo Ammaniti. Ένας ιός, η Κόκκινη, προσβάλλει όσους έχουν μπει στην εφηβεία. Το αποτέλεσμα; Οι μόνοι ζωντανοί να είναι παιδιά έως δεκατεσσάρων χρονών περίπου. Πρωταγωνίστρια της ιστορίας είναι η Άννα, μια δεκατριάχρονη κοπέλα που πρέπει να φροντίσει όχι μόνο για την επιβίωσή της αλλά και για τον αρκετά μικρότερο αδερφό της, τον Άστορ. Ξέρει ότι ο χρόνος που διαθέτει είναι ελάχιστος και με οδηγό το τετράδιο με τις συμβουλές που της άφησε η μητέρα της προσπαθεί να ετοιμάσει τον αδερφό της για το μέλλον. Όταν ο Άστορ πέφτει θύμα απαγωγής από μια ομάδα ημιάγριων παιδιών, η Άννα ξεκινά έναν αγώνα δρόμου για να τον βρει. Συμπαραστάτης της είναι ένας άλλος έφηβος, ο Πιέτρο. Μαζί αναζητούν τον Άστορ και οργανώνουν τη «μεγάλη έξοδο», το τελικό σχέδιο της Άννας, να μπορέσουν να φτάσουν στη Μεσσήνη και από εκεί να περάσουν απέναντι στην ηπειρωτική Ιταλία, όπου ελπίζουν ότι μπορεί να έχουν επιβιώσει κάποιοι ενήλικες ή να είναι καλύτερες οι συνθήκες ζωής. Σε έναν δρόμο γεμάτο εμπόδια και κινδύνους, με την απειλή της αρρώστιας καθημερινή υπενθύμιση του ελάχιστου χρόνου που τους απομένει, τα τρία παιδιά και ο σκύλος που τα ακολουθεί σαν πιστός φύλακας διασχίζουν τη Σικελία κυνηγώντας την ελπίδα.

Δυστοπικά, μετά-αποκαλυπτικά μυθιστορήματα υπάρχουν αρκετά και ορισμένα μάλιστα είναι πολύ επιτυχημένα. Τι μπορεί λοιπόν να προσφέρει στο είδος το μυθιστόρημα του Ammaniti; Κατά κύριο λόγο μας δίνει μια δυναμική κεντρική φιγούρα. Η Άννα είναι ένας χαρακτήρας πλήρως ανεπτυγμένος, με σωστά σκιαγραφημένη την ψυχολογία της, τις μεταπτώσεις της, την αγωνία και τον θυμό της. Δεν είναι χάρτινη, είναι αληθινή και ζωντανή. Τουλάχιστον για λίγο ακόμα. Στη συνέχεια, μας δίνει το τέλος της παιδικής ηλικίας. Όχι αυτό το τέλος που οδηγεί στην ωρίμανση, αλλά το τέλος που οδηγεί στην εξαφάνιση της αθωότητας, της παιδικής αφέλειας, της καλοσύνης. Όλα αυτά εξαφανίζονται από τον πλανήτη από τη στιγμή που εξαφανίστηκαν και οι μεγάλοι. Η ύπαρξή τους προϋποθέτει την παρουσία των ενηλίκων, αφού αυτοί χάθηκαν… Είναι γνωστό ότι τα παιδιά μπορούν να γίνουν πολύ σκληρά μερικές φορές. Εδώ, όμως, δεν γίνονται απλά, έχουν ξεχάσει τι σημαίνει να είσαι παιδί. Είναι απλά υπάρξεις σε αναζήτηση επιβίωσης και σχηματίζουν ομάδες που μπορούν να τους οδηγήσουν σε αυτό τον στόχο. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να δίνει ελπίδα στο υπό εξαφάνιση ανθρώπινο είδος. Μόνο μια αχτίδα φαίνεται στο τέλος, αλλά και αυτή μισή. Ίσως για να μη μας αφήσει ο συγγραφέας με μια πικρή γεύση.