«Η λογοτεχνία είναι χρησμός»
«Ένας συγγραφέας γεννιέται, αλλά αυτός ο ίδιος δεν το ξέρει. Και ως εκ τούτου αμέσως μετά πρέπει να γίνει»
«Η λογοτεχνία τελικά δεν είναι το στόρι είναι οι λέξεις που το κουβαλάνε»
Ο Θανάσης Βαλτινός δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Διακεκριμένος συγγραφέας, πνευματικός άνθρωπος πάνω απ’ όλα, ένας λόγιος της εποχής μας. Γεννήθηκε το 1932 στο Καστρί Κυνουρίας. Έχει γράψει διηγήματα, μυθιστορήματα, όπως και σενάρια για τον κινηματογράφο. Πολλά από τα σενάριά του έχουν γυριστεί σε ταινίες από τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο. Έχει μεταφράσει αρχαίους τραγικούς: Τρωάδες, Ορέστεια, Μήδεια. Είναι τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 2008, της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και της Εταιρείας Συγγραφέων, της οποίας υπήρξε πρόεδρος επί πέντε θητείες. Από τον Μάρτιο 2012 είναι πρόεδρος στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Έχει τιμηθεί με το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ Καννών για την ταινία «Ταξίδι στα Κύθηρα» (1984) και με το Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος για το βιβλίο του «Στοιχεία για τη δεκαετία του ΄60» (1990), με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη (2001) και το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών «Πέτρος Χάρης» (2002). Το 2002 του απενεμήθη ο χρυσός σταυρός του Τάγματος της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Στο τελευταίο του βιβλίο με τον τίτλο «Ανάπλους», που σημαίνει αντίστροφη πορεία προς το ρεύμα του ποταμού, ο Θανάσης Βαλτινός αυτοβιογραφείται. Επιλέγει τη συνέντευξη για να μην μακρηγορήσει προκειμένου να μπορέσει να μας εκθέσει τα βιώματά του από την παιδική και εφηβική του ηλικία στη Λακωνία και στην Αρκαδία την εποχή της Κατοχής και του Εμφυλίου. Ο πόλεμος μέσα από τα μάτια ενός παιδιού που επρόκειτο να εξελιχθεί σε συγγραφέα. Ωστόσο δεν είναι αυτός ο άμεσος στόχος του. Η αντίστροφη πορεία του Βαλτινού και η επανάσταση, ο ανάπλους, αφορά τον εσωτερικό του κόσμο. Βρίσκεται αντιμέτωπος με τους δισταγμούς και τους φόβους του, με τη σκληρότητα του βίου του. Επιστρέφει στην Πελοπόννησο της δεκαετίας του ’40 κάνοντας τον απολογισμό του μέσα από μια συνέντευξή του -που στο τέλος του βιβλίου αποκαλύπτεται ότι ήταν επινοημένη- με μια φοιτήτρια, την Κρύστα Στρατήγη, η οποία κάνει τη διατριβή της για το διδακτορικό της στο διήγημά του «Εθισμός στη Νικοτίνη» και ο ίδιος δέχεται να απαντήσει στις ερωτήσεις της. Το βιβλίο αυτό, όπως ο ίδιος δηλώνει, είναι μια αυτοαναιρούμενη αυτοβιογραφική ιστορία αλλά και ένας ανάπλους προς το έργο του, μια έκφραση της ποιητικής του, της θεωρίας του για τη λογοτεχνία. Η αναίρεση υπάρχει ήδη στο εξώφυλλο, όπου τον τίτλο συνοδεύει ο χαρακτηρισμός μυθιστόρημα – ένα ιδιότυπο μυθιστόρημα 160 σελίδων. Χρησιμοποιεί τη λογοτεχνική φόρμα της αυτοβιογράφησης προκειμένου να εκφράσει ευκολότερα τη δική του ματιά στα γεγονότα. Ξεκινώντας ο ίδιος ως συνεντευξιαζόμενος χαρακτηρίζει τη συνέντευξη ως συζήτηση. Στη συνέχεια περιορίζει την ηρωίδα του σε επεξηγηματικές για όσα επιθυμεί να αφηγηθεί ερωτήσεις ή και σε σύντομες διαπιστώσεις. Κινείται ανάμεσα στα βιωμένα και στα ιστορικά συμβάντα. Δεν πρόκειται όμως για τα απομνημονεύματα του Θανάση Βαλτινού. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μπορεί να λειτουργεί και ως ένα ακόμη εργαλείο για την αποκρυπτογράφηση του περιεχομένου των βιβλίων του ιδίου. Πρόσωπα και καταστάσεις των βιβλίων του εδώ αποκαλύπτουν την προέλευσή τους.
Υπάρχουν δύο οπτικές γωνίες κατά την αφήγηση, η μια είναι αυτή του πολιτικά ανυποψίαστου εφήβου και η άλλη του ώριμου συγγραφέα. Δεν έχει σημασία αν η συνέντευξη συνέβη ή αν δεν συνέβη. Στο βιβλίο αυτό αποκαλύπτονται για ακόμη μια φορά οι αρετές του Βαλτινού, ο διάλογος και η στιχομυθία από τη μια μεριά και ο πρωτοπρόσωπος μονόλογος από την άλλη. Στιχομυθία για να ξετυλίξει το νήμα της ζωής του και της σκέψης του με τη βοήθεια των λέξεων. Μέσα στη διαλογική αφήγηση υπό τη μορφή των απαντήσεων στις ερωτήσεις της φοιτήτριας αναπτύσσονται πρωτοπρόσωποι μονόλογοι του συγγραφέα, εξομολογήσεις, ενθυμήσεις, ερωτικές διηγήσεις, απολογισμοί, μνήμες από το παιδικό και εφηβικό παρελθόν του. Τελικά το βιβλίο δεν ήταν πραγματική συνέντευξη αλλά ένας δραματοποιημένος μονόλογος. Ένας άνθρωπος, ο συγγραφέας, που συνομιλεί αντιδικώντας με τον άλλον που βρίσκεται εντός του με θεματική τα γεγονότα του παρελθόντος. Το ύφος του Βαλτινού είναι στιβαρό καθώς προσδιορίζεται από τη συνεχή κοπιώδη αναζήτηση της κατάλληλης λέξης και από τα πρωτότυπα και ξαφνικά τεχνάσματα στη σύνθεση της αφήγησης.
