Στην κοιλιά του τέρατος

Υπάρχουν βιβλία που σου κρατούν συντροφιά, βιβλία που σου ανοίγουν νέους δρόμους σκέψης ή σε οδηγούν σε μια άλλη οπτική, βιβλία που τα διαβάζεις για την ομορφιά ή τη δύναμη τής γραφής τους, βιβλία μέσα από τα οποία καταλαβαίνεις τον εαυτό του και τον κόσμο, βιβλία που έρχονται στο δρόμο σου σαν μοιραίες συναντήσεις γιατί πρέπει να τα διαβάσεις τη συγκεκριμένη χρονική και ψυχολογική περίοδο της ζωής σου. Και υπάρχουν και τα άλλα βιβλία, εκείνα που τα ανοίγεις περίπου ανυποψίαστα για το τι θα σου συμβεί με την ανάγνωσή τους, βιβλία-Λεβιάθαν που σε κλείνουν στην τεράστια κοιλιά τους και δεν μπορείς να βγεις παρά μόνο όταν διαβάσεις και την τελευταία λέξη της τελευταίας σελίδας. Το «Αδελφή μου, αγάπη μου» της πολυγραφότατης και διάσημης παγκοσμίως Τζόις Κάρολ Όουτς, είναι ένας τέτοιος Λεβιάθαν και λόγω του όγκου του, αλλά κυρίως λόγω της αναγνωστικής εμπειρίας που αποτελεί η αναμέτρησή σου μαζί του. Σε καταπίνει κυριολεκτικά σε ένα σκοτάδι απόλυτο, αλλά τόσο εθιστικό που στ’ αλήθεια οι 812 σελίδες δεν σου φαίνονται αρκετές.

Ομολογώ ότι έχοντας διαβάσει αρκετά βιβλία της εμβληματικής στο πάνθεον των γυναικών συγγραφέων, Όουτς, κανένα δεν μου δημιούργησε αντίστοιχα συναισθήματα και γι’ αυτό βρέθηκα κάπως απροετοίμαστη απέναντι σε αυτό το έπος της αμερικανικής παράνοιας, με επίκεντρο τα μέλη μιας τυπικής μεγαλοαστικής οικογένειας στη δεκαετία του ’90. Δεν περίμενα να αγαπήσω τόσο τον αναξιόπιστο αφηγητή της ιστορίας, τον βασανισμένο έφηβο Σκάιλερ, που έχοντας περάσει για χρόνια από «τρελογιατρούς» και ιδρύματα, «χαπακωμένος» με όλων των ειδών τα ψυχοφάρμακα, προσπαθεί να συνθέσει με ψηφίδες μνήμης τα γεγονότα και να βρει μια λογική εξήγηση για τα όσα τραγικά και παράλογα συνέβαιναν στο πολυτελές σπίτι της οικογένειάς του επί χρόνια, και οδήγησαν στη δολοφονία της εξάχρονης αδερφής του, ανερχόμενου αστεριού του καλλιτεχνικού πατινάζ.

Ο Σκάιλερ έχοντας το στίγμα του πιθανού δολοφόνου της αδερφής του, αφού η δολοφονία της δεν εξιχνιάστηκε ποτέ πραγματικά, και βυθισμένος σε μια άβυσσο τύψεων (μπορεί πράγματι να τη σκότωσε και να έχει απωθήσει ψυχολογικά το γεγονός;), πιάνει το νήμα από την αρχή, από την εποχή που η αδελφή του ήταν μωρό, ένα περίπου ανεπιθύμητο πλάσμα για τη μητέρα τους, και διασχίζει το λαβύρινθο των θολών αναμνήσεών του: οι θυελλώδεις σχέσεις των γονιών του, οι αδηφάγες προσωπικότητές τους που κυριολεκτικά καταβροχθίζουν ο ένας τον άλλο και οι δύο μαζί τα παιδιά τους, το κυνήγι του χρήματος και της επιτυχίας, -του αμερικανικού ονείρου που μοιάζει εδώ με το απόλυτο θρίλερ τρόμου-, η κενότητα της ζωής στα προάστια που οι πρωταγωνιστές επιχειρούν να γεμίσουν με σεξ, χάπια, ψυχίατρους, ακριβά σχολεία, λέσχες και φιλανθρωπικά γκαλά. Και εν μέσω όλου αυτού του κυκεώνα, δύο παιδιά ανυπεράσπιστα: ο εννιάχρονος τότε Σκάιλερ, παραγκωνισμένος στη σκιά της «λαμπερής» αδελφής του, η οποία αναγκάζεται να γίνει αστέρι του πατινάζ μήπως και έτσι την αγαπήσουν οι γονείς της, για να δολοφονηθεί τελικά μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Από ποιον, όμως;

Το βιβλίο είναι ταυτόχρονα ένα πολύ δυνατό ψυχολογικό θρίλερ, μια μελέτη της παράνοιας που μπορεί να ζει και να βασιλεύει στον κόσμο των «φυσιολογικών οικογενειών», ένα ψυχογράφημα της ρημαγμένης ψυχής και ζωής ενός διαταραγμένου έφηβου (και πιθανού δολοφόνου) και μια σοκαριστική αποκάλυψη εκ των έσω της αρρώστιας της σύγχρονης αμερικανικής κοινωνίας, η οποία εξηγεί απολύτως τα ακραία περιστατικά βίας από παιδιά και εφήβους για τα οποία κατά καιρούς μαθαίνουμε στις ειδήσεις απορώντας για το πώς έφτασαν ώς εκεί. Αν προσθέσουμε σε αυτά την απίστευτη σε δύναμη και καθαρά αντι-μυθιστορηματική γραφή της Όουτς (πολλά συγχαρητήρια αξίζουν στον Αύγουστο Κορτώ για την εξαιρετική μετάφραση) που σε πολλά σημεία κλέβει την παράσταση από την πλοκή, τα πορτρέτα των χαρακτήρων που αναδύονται ολοζώντανοι και υπαρκτοί μέσα από τις σελίδες και την τραγική αλλά και ταυτόχρονα λυτρωτική, αποκάλυψη του τέλους, τότε δεν μπορούμε παρά να μιλήσουμε για ένα λογοτεχνικό αριστούργημα, για ένα βιβλίο που ξεπερνά κάθε «ταμπέλα» και φιλολογικό ορισμό, και στέκεται μόνο του σε ένα άλλο επίπεδο. Ξεχωριστό, σκοτεινό, τρομακτικό και μαζί γοητευτικό, ένας Λεβιάθαν που σε ταξιδεύει στην κοιλιά του, αφήνοντάς σε τελικά ξέπνοο σε μια ακτή, για να βυθιστεί ξανά στα ερεβώδη νερά του μυστηρίου της ανθρώπινης ψυχής.