«Το πιο ευγενές είδος διηγημάτων είναι εκείνο που ενεργοποιεί στον υπέρτατο βαθμό τη φαντασία»

Με αφορμή τη σύγχρονη άνθηση και ακμή του αστυνομικού μυθιστορήματος, ο Έντγκαρ Άλαν Πόε,  Αμερικανός συγγραφέας, ποιητής και κριτικός, είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρος, καθώς θεωρείται πρωτοπόρος στο είδος του αστυνομικού μυθιστορήματος και ένας από τους εκπροσώπους του αμερικανικού ρομαντισμού. Το λογοτεχνικό του έργο επέδρασε καίρια στην παγκόσμια λογοτεχνία και αποτέλεσε τη βάση για την εξέλιξη σύγχρονων λογοτεχνικών ειδών, όπως η αστυνομική λογοτεχνία ή οι ιστορίες τρόμου και φαντασίας. Το αστυνομικό μυθιστόρημα το ανέπτυξε μέσα από τις τρεις ιστορίες του με ήρωα τον Ογκίστ Ντιπέν, μεταξύ αυτών «Οι δολοφονίες της οδού Μοργκ» (morgue=νεκροτομείο). Από το έργο του επηρεάστηκε ο Ουόλτ Ουίτμαν, ο Χ.Φ. Λάβκραφτ, ο Γουίλιαμ Φόκνερ, καθώς και ο Χέρμαν Μέλβιλ. Ο Κάρολος Μποντλέρ μετέφρασε σχεδόν το σύνολο των πεζών του έργων. Επίσης, άλλοι δέκτες του έργου του υπήρξαν οι Στεφάν Μαλαρμέ, Ιούλιος Βερν, Όσκαρ Ουάιλντ, οι ζωγράφοι Εντουάρ Μανέ και Γκουστάβ Ντορέ.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια επιμελημένη ανθολόγηση μεταφρασμένων έργων του Πόε με παρατιθέμενες σημειώσεις από την Κατερίνα Σχινά, τα οποία κατανέμονται σε έξι κατηγορίες και αφορούν: τον τρόμο, το φανταστικό, το μυστήριο, την περιπέτεια, την επιστημονική φαντασία, τη σάτιρα. Ως κατακλείδα παρατίθεται «Το Κοράκι», αφηγηματικό ποίημα που του χάρισε μεγάλη αναγνώριση.

Η Κατερίνα Σχινά συμπεριλαμβάνει σε αυτή την ανθολογία τις έξι από τις πιο γνωστές ιστορίες τρόμου: «Ο μαύρος γάτος», «Μαρτυριάρα καρδιά», «Το προσωπείο του Κόκκινου Θανάτου», «Βερενίκη», «Το πηγάδι και το εκκρεμές», «Η πτώση του Οίκου των Άσερ».  Οι δύο πρώτες, όπως αναφέρεται σε εισαγωγικό σημείωμά της, αφορούν «μια ψυχολογική μελέτη της ενοχής» (σελ.17), όπου και στις δύο ιστορίες ο δολοφόνος ενώ αρχικά προσπαθεί να καλύψει το έγκλημά του, στη συνέχεια μην αντέχοντας το αίσθημα ενοχής προβαίνει στην αυτοαποκάλυψη. Στο τρίτο αφήγημα, «Το προσωπείο του Κόκκινου θανάτου», είναι πολύ έντονη και αναπόφευκτη η παρουσία του θανάτου στη ζωή των ανθρώπων και σύμφωνα με το εισαγωγικό σημείωμα «του έχει δοθεί αυτοβιογραφική ερμηνεία» (σελ.36), καθώς η σύζυγος του Πόε τη χρονιά που το γράφει προσβάλλεται από φυματίωση. Στη «Βερενίκη», με γοτθικό χαρακτήρα, ο Πόε βασίζεται και χρησιμοποιεί ακόμη μια δημόσια φοβία, σύμφωνα με το εισαγωγικό σημείωμα. Μια ακόμη ιστορία τρόμου, «Το πηγάδι και το εκκρεμές», αποτυπώνει «την υπαρξιακά φορτισμένη αγωνία ενός κρατούμενου στα μπουντρούμια του Τολέδου» (σελ.56). «Η πτώση του οίκου των Άσερ» αποτελεί το αποκορύφωμα των ιστοριών τρόμου με «γοτθικά» στοιχεία, με έντονα τα συναισθήματα φόβου, απελπισίας και ενοχής: «Τη βάλαμε στον τάφο ζωντανή! Δεν σου είπα ότι οι αισθήσεις μου είναι οξύτατες; Τώρα σου λέω ότι άκουσα τις πρώτες αδύναμες κινήσεις της στο ρηχό φέρετρο. Τις άκουσα, πριν πολλές, πολλές μέρες· μα δεν τολμούσα, δεν τολμούσα να μιλήσω!» (σελ.97).

Στην κατηγορία του φανταστικού η Κατερίνα Σχινά επέλεξε να συμπεριλάβει τα παρακάτω: «Ελεονόρα», «Λιγεία», «Ερωτική συνάντηση», «Μορέλα», «Σιωπή-Ένας μύθος». «Στο πρόσωπο της Ελεονόρας, λένε οι ερευνητές, αποτυπώνεται η μόνη σύζυγος και πρώτη εξαδέλφη του Πόε, Βιρτζίνια Κλιμ. Ο θάνατός της τραυμάτισε ανεπανόρθωτα τον Πόε και επηρέασε σημαντικά την ποίηση και την πρόζα του» (σελ. 103). Σύμφωνα με τον ίδιο, η ιστορία του φανταστικού «Λιγεία» είναι η καλύτερη ιστορία του καθώς «ενεργοποιεί στον υπέρτατο βαθμό την φαντασία» (σελ.112). Στην «Ερωτική Συνάντηση» ερχόμαστε σε επαφή με τη ρομαντική πλευρά του Πόε, ενώ η «Μορέλα» «αναλύθηκε με πολλούς και άκρως ενδιαφέροντες τρόπους» (σελ. 149). Το αφήγημα «Σιωπή-Ένας μύθος» αποτελεί μια πολύ σύντομη ιστορία του φανταστικού, χαρακτηριστική του είδους γραφής του Πόε.

Στην κατηγορία του μυστηρίου η Κατερίνα Σχινά παρουσιάζει όλα τα αφηγήματα: «Ο άνθρωπος του πλήθους», «Οι δολοφονίες της οδού Μοργκ», «Το μυστήριο της Μαρί Ροζέ», «Το κλεμμένο γράμμα», «Γουίλιαμ Γουίλσον». Το αφήγημα «Ο άνθρωπος του πλήθους» διαδραματίζεται στο πρώτο μισό του 19^ου αιώνα στο Λονδίνο: «Είναι ο άνθρωπος του πλήθους. Είναι μάταιο να τον ακολουθώ, γιατί δεν πρόκειται να μάθω τίποτα παραπάνω ούτε για κείνον ούτε για τις πράξεις του» (σελ. 176). Σύμφωνα με την  επιμελήτρια της έκδοσης (στη σελ.165), το αφήγημα αυτό «προαναγγέλλει, ως σκηνογραφία τουλάχιστον, τις “ιστορίες μυστηρίου” του». «Οι δολοφονίες της οδού Μοργκ» μαζί με «Το μυστήριο της Μαρί Ροζέ» και «Το κλεμμένο γράμμα» αποτελούν τα πρώτα διηγήματα αστυνομικού περιεχομένου και μυστηρίου στην ιστορία του είδους αυτού. Το αφήγημα «Γουίλιαμ Γουίλσον» αποτελεί την αρχή μιας σειράς ιστοριών με θέμα τον σωσία.

Στην ανθολόγηση συμπεριλαμβάνονται και δυο περιπετειώδεις ιστορίες του Πόε, «Χειρόγραφο σε μπουκάλι», που ήταν το πρώτο με το οποίο έγινε γνωστός ο συγγραφέας, και «Κάθοδος στο Μάελστρομ»: «… διαβάστηκε από ψυχαναλυτική σκοπιά, συνδέθηκε με τον μύθο του Οιδίποδα και του Ορφέα» (σελ.352). Στο αφήγημα «Μέλλοντα ταύτα», πρόδρομο των ιστοριών επιστημονικής φαντασίας, προβάλλεται μια ιστορία γεμάτη από αντιθέσεις, με ελληνικό τίτλο και σατιρικά στοιχεία. Ακολουθούν δυο σατιρικά αφηγήματα, «Ο άγγελος του παραδόξου», όπου ο Πόε σατιρίζει τους πάντες, «από τους ποιητές που τον “αποχαυνώνουν”, αν δεν τον κάνουν να αισθάνεται ηλίθιος, ως τους οπαδούς της “Υδροπάθειας”» (σελ.399): «Ήμουν έτοιμος να πετάξω αηδιασμένος “αυτό το συρραφέν τετράφυλλο, έργο ευτυχές, που ούτε οι κριτικοί δεν κριτικάρουν”…» (σελ.400) και την «Απώλεια αναπνοής», αφήγημα που ο ίδιος ο Πόε το χαρακτήριζε «κάτι μεταξύ σκώμματος και σάτιρας» (σελ.412). Ως επίλογο της ανθολογίας αυτής η Κατερίνα Σχινά επέλεξε «Το Κοράκι», «το αφηγηματικό αυτό ποίημα, πασίγνωστο για τη μουσικότητά του, τη στιλιζαρισμένη γλώσσα και την υπερφυσική ατμόσφαιρα» (σελ. 433).

Η παρούσα ανθολογία αποτελεί πολύτιμη συλλογή για τους αναγνώστες που επιθυμούν να αποκτήσουν μια όσο το δυνατόν πιο πλήρη εικόνα του πεζογραφικού έργου του Έντγκαρ Άλαν Πόε, αλλά και του ποιητικού, καθώς εκτός από τα γνωστότερα και προδρομικά για το είδος που υπηρετούν αφηγήματα συμπεριλαμβάνει και μεταφράσεις ποιημάτων τα οποία παρεμβάλλονται στα αφηγήματα, όπως π.χ «Το στοιχειωμένο κάστρο» στην «Πτώση του οίκου των Άσερ», και δίνουν στον αναγνώστη μια πρώτη εικόνα της τέχνης του Πόε ως ποιητή. Οι σύντομες, περιεκτικές και κατατοπιστικές εισαγωγές που συνοδεύουν και προηγούνται των μεταφρασμένων έργων της ανθολογίας μαζί με τις προσεγμένες και καίριες σημειώσεις που έπονται κάθε φορά, καθιστούν την έκδοση αυτή πολύτιμο και απαραίτητο εγχειρίδιο για τους αναγνώστες που αναζητούν να γνωρίσουν και να εμβαθύνουν στο έργο του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα και να διεισδύσουν στις μύχιες σκέψεις και διαθέσεις του. Συνεπώς το συνολικό έργο της Κατερίνας Σχινά που περιλαμβάνει ανθολόγηση, μετάφραση και σημειώσεις κάλλιστα και δίκαια μπορεί να χαρακτηριστεί έργο βαρύνουσας σημασίας.