Από τις 29 Ιουνίου έως και τις 3 Ιουλίου πραγματοποιήθηκε το 1⁰ Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων με κεντρικό θέμα «Στις γραμμές των συνόρων», που περιελάμβανε παρουσιάσεις βιβλίων αλλά και συζητήσεις γύρω από θεματικούς άξονες όπως «Σύνορα στην Ευρώπη», «Τα όρια Ιστορίας και Λογοτεχνίας», «Διαβαίνοντας τα σύνορα της προσφυγιάς», «Η Κρήτη ως όριο».

Προσκεκλημένοι ήταν ξένοι και Έλληνες συγγραφείς, πεζογράφοι κυρίως αλλά και ποιητές, πανεπιστημιακοί, ιστορικοί, παραμυθάδες. Διοργανώθηκαν επίσης εκδηλώσεις για παιδιά, κυρίως το Σαββατοκύριακο 3-4 Ιουλίου.

Οι διοργανωτές υπολογίζουν ότι το φεστιβάλ παρακολούθησαν πάνω από 5.000 επισκέπτες,  από τα Χανιά και από άλλα μέρη της Κρήτης, της Ελλάδας και  από το εξωτερικό. Και κατά κοινή δήλωση των συνδιοργανωτών του, του Δήμου Χανίων και της Περιφέρειας Κρήτης, αυτός ο νέος, αμιγώς «φεστιβαλικός» θεσμός του βιβλίου στην Ελλάδα, θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια.

Αρκετές φορές βρεθήκαμε στη δύσκολη θέση να επιλέξουμε ανάμεσα σε εκδηλώσεις που συνέπιπταν χρονικά – πιο κάτω αναφέρουμε λίγα λόγια για εκείνες που μπορέσαμε τελικά να παρακολουθήσουμε, καθώς και εμβληματικές, κατά τη γνώμη μας, εκδηλώσεις του φεστιβάλ.

Πρώτη μέρα του φεστιβάλ, Τετάρτη, 29 Ιουνίου και μετά την απαραίτητη κατατοπιστική βόλτα στην παλιά πόλη και το παλιό λιμάνι των Χανίων, περνάμε την πόρτα του «Θεάτρου Μίκης Θεοδωράκης» για να παρακολουθήσουμε τον Γάλλο συγγραφέα Ερίκ Βυΐγιάρ να συνομιλεί με τον δημοσιογράφο  και μεταφραστή  Μανώλη Πιμπλή για τα τέσσερα βιβλία-«αφηγήματα» του συγγραφέα που κυκλοφορούν στα ελληνικά (Ημερήσια διάταξη, 14^η Ιουλίου, Κογκό και Ο πόλεμος των φτωχών). Την ίδια ώρα στο «Γιαλί Τζαμί»  η συγγραφέας Μαρία Μαυρικάκη συζητά με τη γιατρό-ψυχογλωσσολόγο Μαίρη Σαββάκη, με αφορμή το βιβλίο της Εξαρτάται, για το τι σημαίνει να έχεις στο περιβάλλον σου έναν άνθρωποι παγιδευμένο στις ουσίες, για το ακόρεστο του ελλείμματος, τις προσπάθειες θεραπείας και τις υποτροπές, τη μελαγχολία, τις ενοχές και τη συγχώρεση.

Πέμπτη, 30 Ιουλίου,  ο συγγραφέας Σπύρος Πετρουλάκης συνομιλεί στο εκπληκτικό Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (Μεγάλο Αρσενάλι) με τον παραολυμπιονίκη και συγγραφέα Αντώνη Τσαπατάκη και τον πανεπιστημιακό Ηλία Κολοβό για το βιβλίο του Κατά Ιωάννη. Λίγο πριν από τις εννέα, ανεβαίνουμε τα σκαλιά της οδού Αγίου Μάρκου για να παρακολουθήσουμε μια δεκάλεπτη ανάγνωση αποσπασμάτων από  το τελευταίο βιβλίο της Σκωτσέζας συγγραφέα Άλι Σμιθ Άνοιξη, από την ηθοποιό του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης Βαλεντίνα Παπαδημητράκη. Η ίδια η συγγραφέας δεν μπόρεσε, λόγω κορονοϊού, να έρθει στην Κρήτη. Λίγο αργότερα, ο Βάσκος συγγραφέας Μπερνάντο Ατσάγα παρουσιάζει το νέο του βιβλίο Σπίτια και Τάφοι με τον μεταφραστή του στα ελληνικά Κώστα Αθανασίου και ο Ηπειρώτης συγγραφέας Δημήτρης Οικονόμου, το μυθιστόρημά του Ο τελευταίος φύλακας με τη δημοσιογράφο Αλεξάνδρα Χριστακάκη. Προλαβαίνουμε ενδιαμέσως να πάρουμε μια «ιδέα» από τον γόνιμο διάλογο που αναπτύχθηκε ανάμεσα στους συμμετέχοντες στο πάνελ κατά την παρουσίαση της δεύτερης έκδοσης του βιβλίου του Σταύρου Βλοντάκη Η Οχυρά Θέσις Κρήτης.

Παρασκευή, 1^η Ιουλίου, στην «καρδιά»,  πλέον, του 1^ου Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, μία εμβληματική, κατά τη γνώμη μας, παρουσίαση, λόγω, αν μη τι άλλο, της επικαιρότητας του πολέμου στην Ουκρανία: αναφερόμαστε στις Γκρίζες μέλισσες, το τελευταίο βιβλίο του Ουκρανού, ρωσόφωνου συγγραφέα Αντρέι Κούρκοφ, ο οποίος συνομίλησε γι΄αυτό με τον συγγραφέα και πρόεδρο του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, Σταύρο Ζουμπουλάκη. Είχε προηγηθεί μια κάπως αντισυμβατική συνομιλία του συγγραφέα Χρήστου Χωμενίδη με τον Μανώλη Πιμπλή με αφορμή το νέο του μυθιστόρημα Ο Τζίμης στην Κυψέλη, με τη συμμετοχή, από τη θέση του κοινού, της ιστορικού και συγγραφέα Λένας Διβάνη. Την ίδια ώρα, ο Μιχάλης Μαλανδράκης και η Νάσια Διονυσίου (φωτό) παρουσίαζαν συνομιλώντας μεταξύ τους και συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλο, τις νουβέλες τους Patriot και Τι είναι ένας κάμπος, αντίστοιχα, σε μια από τις πιο όμορφες και χαμηλόφωνες εκδηλώσεις του φεστιβάλ.

Ωστόσο η πρώτη μέρα του Ιούλη είχε άλλα δύο «ορόσημα» για το 1^ο Φεστιβάλ Χανίων:  την παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου της Ζυράννας Ζατέλη Ορατή σαν αόρατη στο Μεγάλο Αρσενάλι και, την ίδια ώρα, την προβολή του ντοκιμαντέρ Latin Noir του Ανδρέα Αποστολίδη, απέναντι, στο Θ. Μίκης Θεοδωράκης. Σε μια κατάμεστη αίθουσα, η Ζυράννα Ζατέλη απάντησε στις ερωτήσεις της Κυριακής Μπεϊόγλου (φωτό) με θεατρικότητα και χιούμορ. Να ’ταν κι άλλα! Τη «σκυτάλη» παρέλαβε, στον ίδιο χώρο, ο Ισίδωρος Ζουργός για το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Περί της εαυτού ψυχής.

Σάββατο, 2 Ιουλίου, και αφού έχουν προηγηθεί στη διάρκεια του πρωινού, παρουσιάσεις  παιδικής λογοτεχνίας και άλλες ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις, το απόγευμα «ξεκινάει» με τους ποιητές και τις ποιήτριες Γιάννη Δούκα, Χάρη Ψαρρά, Ορφέα Απέργη, Λένια Ζαφειροπούλου, Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, σε μία από τις δύο εκδηλώσεις του φεστιβάλ που ήταν αφιερωμένες εξ ολοκλήρου στην ποίηση.

Η συγγραφέας Μάρω Δούκα έχει σήμερα την τιμητική της: στο κατάμεστο «Μίκης Θεοδωράκης» συνομιλεί με τη δημοσιογράφο Μικέλα Χαρτουλάρη για το τελευταίο της βιβλίο Να είχα, λέει, μια τρομπέτα και όταν η συζήτηση τελειώνει, τιμάται από τον Δήμο Χανίων. Συγκινητική στιγμή όχι μόνο για τη συγγραφέα, αλλά και για εμάς, τους πολυπληθείς αναγνώστες της. Άλλη μια εμβληματική στιγμή για το 1^ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων (φωτό).

Επόμενες στάσεις μας, την ίδια ημέρα, στην παρουσίαση του βιβλίου του Στέλιου Μάινα Να θυμηθώ να παραγγείλω και του μυθιστορήματος του Σαντιάγο Ρονκαλιόλο Αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού.

Κυριακή, 3 Ιουλίου, η τελευταία ημέρα του φεστιβάλ: θα προλάβουμε, άραγε, να μελαγχολήσουμε; Το πρόγραμμα, που συνεχίζεται κανονικά μέχρι και την τελευταία στιγμή, δεν μας αφήνει! Σημειώνουμε δύο μόνο εκδηλώσεις απ΄όσα πολύ ενδιαφέροντα είδαμε και ακούσαμε: στον Φιλολογικό Σύλλογο «Χρυσόστομο» τη συνομιλία των συγγραφέων Ιωάννας Μπουραζοπούλου, Πέλας Σουλτάτου και Νίκης Τρουλλινού (φωτό)  με ωραίο συντονισμό από τον συγγραφέα (επίσης)  Σπύρο Γιανναρά για το πώς αναμειγνύονται στοιχεία όπως  το φανταστικό, η σάτιρα, το ποιητικό και το δοκιμιακό στοιχείο στη σύγχρονη λογοτεχνία και, στο Γυαλί Τζαμί, τον συγγραφέα, δημοσιογράφο και μελετητή του δημοτικού τραγουδιού Παντελή Μπουκάλα να μιλάει για την ποίηση του Διονυσίου Σολωμού και το ’21 παρασύροντάς μας πίσω στον χρόνο.

Παράλληλα με τις εκδηλώσεις του φεστιβάλ, τέσσερα βιβλιοπωλεία των Χανίων διέθεταν τα βιβλία που παρουσιάζονταν από το πρωί και μέχρι αργά το βράδυ, παράλληλα με την έκθεση «Μίτος: στα όρια του Λαβυρίνθου» στον Χώρο Τέχνης Χανίων που εγκαινιάστηκε την Τρίτη, 28 Ιουνίου και διαρκεί έως τη Δευτέρα, 18 Ιουλίου 2022.

Τελειώνοντας, θα θέλαμε να διευκρινίσουμε ότι η παρουσίαση ορισμένων εκδηλώσεων έγινε εδώ εξ ανάγκης επιλεκτικά και σε καμία περίπτωση δεν σκόπευε  να είναι εξαντλητική ή αντικειμενική.

Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα τον Βασίλη Κιμούλη, τη Ζωή Γεωργούλα, τον Δημήτρη Μαριδάκη και την οικογένειά του για τη βοήθεια και τη φιλοξενία τους.

Βασιλική Χρίστη

Ελένη Κίτσου