Συνέντευξη με τον Σπύρο Παπαδόπουλο
Να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας, με το θέμα που αποτελεί και την αφορμή αυτής της συνέντευξης. Σε εποχές δύσκολες όπως η σημερινή όπου ο κόσμος έχει σοβαρά προβλήματα καθημερινότητας και επιβίωσης, πέρα από τα διαχρονικά ανθρώπινα, τα βιβλία φαντασίας (με την ευρεία έννοια της λέξης), τι προσφέρουν στο αναγνωστικό κοινό;
Δυστυχώς, οι εποχές είναι όντως δύσκολες και τα προβλήματα πολυάριθμα για όλους μας. Ένα βιβλίο φαντασίας (και κάθε είδους φυσικά), έχει τη μαγική δύναμη να απωθεί τη βαναυσότητα της πραγματικότητας και να προσφέρει μια διέξοδο, ένα καταφύγιο. Βέβαια δε θέλω να γίνω γραφικός και να ισχυριστώ ότι ένα βιβλίο προσφέρει μόνο μια “έξοδο”. Άλλωστε αυτή η “έξοδος” θα ήταν μια προσωρινή πνοή που θα εξανεμιζόταν, μόλις ο κάθε αναγνώστης έκλεινε το βιβλίο. Όχι λοιπόν. Ένα βιβλίο φαντασίας προσφέρει πάνω από όλα έμπνευση. Ο κάθε αναγνώστης μπορεί να ζήσει με τους πρωταγωνιστές, να ταξιδέψει σε άγνωστες περιπέτειες και να λάβει μαθήματα και ιδέες που θα μπορεί να μετατρέψει ακόμα και σε λύσεις στα προβλήματα που τον ταλανίζουν. Η θαλπωρή της φαντασίας είναι το κύριο όπλο για την ψυχράδα της πραγματικότητας.
Μέσα στις σημερινές αντίξοες συνθήκες στον εκδοτικό χώρο, με τις πωλήσεις των βιβλίων να μειώνονται συνεχώς, σε τι μπορεί να ελπίζει ένας νέος συγγραφέας κατά τη γνώμη σου;
Ένας συγγραφέας πρέπει να δρα με γνώμονα την ουσία του έργου του. Κάθε βιβλίο έχει να προσφέρει μια ιστορία και η κάθε ιστορία οφείλει να ακούγεται. Οι αντίξοες συνθήκες δεν αποτελούν δικαιολογία. Είσαι ένας νέος συγγραφέας και πιστεύεις στην ιδέα που έχεις εμπνευστεί; Πιάσε ένα στιλό και γράψε! Η ελπίδα έγκειται στο ότι κάποιος κάπου θα διαβάσει αυτό το οποίο εσύ εμπνεύστηκες και ότι η ιστορία που δημιούργησες θα ακουστεί και θα επηρεάσει, έστω και λίγους. Αν θες να γράψεις μόνο για να “πουλήσεις”, τότε απορρίπτεις τον βασικότερο κανόνα της συγγραφής που είναι η αγάπη για το έργο σου.
Ποια ήταν η αφορμή για το βιβλίο; Τι σε εμπνέει να γράφεις γενικότερα;
Είχα κάποιες συγγραφικές εκρήξεις από πολύ μικρός, οπότε δεν μπορώ να πω ότι θυμάμαι την αφορμή. Είναι σαν να γεννήθηκα με την επιθυμία να γράψω κάποια στιγμή κάτι… Σίγουρα η αίσθηση ότι έχεις τη δύναμη να διαχειριστείς μια ιστορία και να αποφασίζεις σαν θεός για τους ήρωες και τη μοίρα τους, μου ήταν αρκετά δελεαστική.
Προσωπικά βρίσκω το μεγαλύτερο μέρος της έμπνευσής μου στη μουσική. Ακούγοντας ένα κομμάτι, νιώθω ότι αυτόματα πλάθεται μια σκηνή στο κεφάλι μου, ότι ξετυλίγεται το νήμα της πλοκής. Αισθάνομαι σαν να έχω μπροστά μου μια οπτικοακουστική αναπαράσταση της ιδέας μου… Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω επακριβώς. Βέβαια, δεν κρύβω ότι βιβλία και ταινίες αποτελούν συχνά πηγές έμπνευσης στα έργα μου.
Εσύ πώς θα περιέγραφες το βιβλίο σου στους αναγνώστες που θα σε ρωτούσαν γι’ αυτό; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο κοινό στο οποίο απευθύνεται;
Έχω σταματήσει να “πιστεύω” σε είδη βιβλίων επειδή ο κόσμος έχει την τάση να βάζει παρωπίδες όταν ακούει “επική φαντασία”, “κοινωνικό”, “αστυνομικό” κ.λπ. Προτιμώ, λοιπόν να το περιγράψω ως ένα μυθιστόρημα με περιπέτεια, μυστήριο, ανατροπές, εκρήξεις συναισθημάτων και αγωνία από την αρχή ώς το τέλος. Είναι γεμάτο με κινηματογραφικές σκηνές μάχης, μαθήματα ζωής, ακόμα και χιούμορ. Ο πρωταγωνιστής είναι ένας νεαρός πρίγκιπας που μαζί με τους επιστήθιους φίλους του, πασχίζει να σώσει το βασίλειό του από έναν εικοσαετή πόλεμο με έναν στυγνό κατακτητή, ερευνώντας παράλληλα και τη μυστήρια αιτία γύρω από την έναρξη αυτού του πολέμου.
Αν πρέπει να διαλέξω ένα κοινό στο οποίο απευθύνεται το βιβλίο, θα διάλεγα την κατηγορία “νεαροί ενήλικες”. Μια ιστορία, όμως, πάντα έχει να προσφέρει κάτι ουσιώδες, συνεπώς πιστεύω ότι ένα βιβλίο δεν είναι φτιαγμένο μόνο για ένα συγκεκριμένο πλήθος.
Δύο λόγια επίσης για τον τίτλο του βιβλίου και τι σηματοδοτεί.
Ο τίτλος «Η Μάσκα της Εξουσίας» με είχε προβληματίσει αρχικά, διότι φοβόμουν ότι θα ήταν παρεξηγήσιμος. Ο όρος “εξουσία” αντιμετωπίζεται αρνητικά από πολλούς. Σύντομα όμως κατανόησα ότι είναι ένας απόλυτα ταιριαστός τίτλος, διότι αυτό πραγματεύεται εν τέλει το συγκεκριμένο βιβλίο. Εξουσιαζόμαστε όλοι από πάθη, από πειρασμούς, από φυσικές καταστροφές. Ακόμα και ένας γονιός χρησιμοποιεί τη δύναμη της εξουσίας που διαθέτει προς το παιδί του, απαγορεύοντάς του να πράξει κάτι που ξέρει ότι θα το βλάψει.
Η έννοια της εξουσίας υπάρχει στη φύση, δεν τη δημιούργησε απαραίτητα ο άνθρωπος. Είναι στο χέρι αυτού που την αναλαμβάνει, αν τελικά θα τη μετατρέψει σε κάτι θετικό ή αρνητικό. Υπάρχουν ηγέτες που εκμεταλλεύονται και δυναστεύουν και ηγέτες που αγαπούν και οραματίζονται. «Η εξουσία δε διαφθείρει τον άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος την εξουσία…»
Το βιβλίο συνδυάζει τα κλασικά στοιχεία της επικής φαντασίας (αναζήτηση ενός μαγικού αντικειμένου, η αποστολή του ήρωα, μάχες, δράκοι, μαγεία) με μια σύγχρονη, νεανική, φρέσκια ματιά, αλλά και έναν τόνο παιχνιδιού, μια σκανταλιά όπως λες στο τέλος. Πες μας περισσότερα γι’ αυτόν το συνδυασμό, που δίνει κατά τη γνώμη μου το στίγμα του βιβλίου.
«Η Μάσκα της Εξουσίας» προωθεί αξίες και ποικίλα μηνύματα μέσα από μια φαντασμαγορική περιπέτεια. Σκοπός μου δεν ήταν να αναγκάσω τον εκάστοτε αναγνώστη να φτάσει στο επίπεδο του βιβλίου, αλλά το ίδιο το βιβλίο να είναι στο επίπεδο του αναγνώστη. Αυτό επιτυγχάνεται με το ανάλαφρο ύφος του μυθιστορήματος, το χιούμορ και τις όχι απαραίτητα “ψαγμένες” και βαθιά φιλοσοφημένες θεωρίες. Το βιβλίο αυτό ήθελα να είναι προσβάσιμο στο ευρύ κοινό. Θέλω να πιστεύω πως με αυτό το πάντρεμα της περιπέτειας, της λιτής γραφής, της θεατρικότητας, αλλά και των διδαγμάτων του, πετυχαίνει ένα μεγάλο ποσοστό του σκοπού του.
Και ερχόμαστε στο κομμάτι «συγγραφή». Πώς μπήκε στη ζωή σου; Συχνά στο περιβάλλον των συγγραφέων υπάρχει κάποιος που αφηγείται όμορφα ιστορίες και είναι αυτός που θέτει τις βάσεις στην τέχνη της αφήγησης. Υπήρχαν στο δικό σου περιβάλλον ανάλογες επιρροές;
Ε ναι λοιπόν, είχα και εγώ εκείνη τη γιαγιά που αφηγούταν ατέλειωτες ιστορίες! Που μπορεί να ξεχνιόταν και να τις επαναλάμβανε, αλλά σώπαινες και την άφηνες να τις διηγηθεί ξανά… Δεν ξέρω, βέβαια, αν αυτό με έσπρωξε στην συγγραφή. Όπως προείπα, δε θυμάμαι πώς αποφάσισα να γράψω τις πρώτες μου αράδες. Ήταν σαν έμφυτη επιθυμία. Στις μέρες μας βέβαια, βομβαρδιζόμαστε από πολλά μέσα που διηγούνται ιστορίες (βιβλία, ταινίες, βιντεοπαιχνίδια). Έτσι, αν έστω και λίγο έχεις το μικρόβιο μέσα σου, δεν αργείς να επηρεαστείς, να στοιβάξεις ένα πάκο λευκά χαρτιά μπροστά σου και να αρχίσεις να συνθέτεις. (Τρόπος του λέγειν δηλαδή, γιατί προφανώς και γράφω σε υπολογιστή! Χα!)
«Κάθε μυστικό στην ψυχή του συγγραφέα, κάθε εμπειρία της ζωής του, υπάρχει μέσα στο έργο του», Βιρτζίνια Γουλφ. Συμφωνείς με αυτή την οπτική κι αν ναι σε ποιο βαθμό το δικό σου βιβλίο, είναι κομμάτι των εμπειριών σου;
Σας διαβεβαιώνω ότι δεν έχω επισκεφτεί ποτέ ένα φανταστικό βασίλειο με δράκους, μάγους και μυθικά αντικείμενα. Θα ήθελα, όμως. Και ίσως αυτό είναι που κατέθεσα σε αυτό το βιβλίο. Ήταν ένα ξέσπασμα. Η ιστορία του πρίγκιπα Άλχων δεν σφυρηλατήθηκε από εμπειρίες, αναμνήσεις, και διηγήσεις μιας υπαρκτής ζωής, αλλά από κρυφές επιθυμίες και φιλοδοξίες, θαμμένες στον ενδότερο εαυτό μου. Υπό αυτήν την έννοια, είμαι σύμφωνος με την οπτική της Γουλφ.
Ποιο βιβλίο διάβασες ξανά και ξανά; Και γιατί;
Δεν ήταν ένα, αλλά επτά. Και φυσικά μιλώ για τον Χάρι Πότερ. Είχαν ακριβώς ό,τι ζητούσα από ένα βιβλίο. Ήταν έξυπνα, ανάλαφρα, ενδιαφέροντα, ανέσυραν βασικούς πυλώνες στη σύγχρονη γραφή και αποτέλεσαν μια όμορφη συντροφιά και έμπνευση.
Η συγγραφή ενός βιβλίου είναι κάτι σαν το στοίχειωμα, οι ήρωές σου απαιτούν από ένα σημείο και μετά να πεις την ιστορία τους, ζεις για μεγάλο διάστημα μαζί τους. Ισχύει αυτό στη δική σου περίπτωση;
Φυσικά και ισχύει και θεωρώ πως βασανίζει τον κάθε συγγραφέα. Οι ήρωες του βιβλίου σου είναι για μεγάλο καιρό το αποκούμπι σου και όταν τελειώνεις με αυτούς νιώθεις ένα κενό. Η ψυχολογία ενός συγγραφέα θέλει μια ισορροπία σε αυτόν τον τομέα, ώστε αυτό το στοίχειωμα να μην τον διαφθείρει. Ένα διαχρονικό ρητό λέει πως ένας αναγνώστης που διαβάζει πολλά βιβλία είναι σαν να ζει χιλιάδες ζωές. Φανταστείτε λοιπόν τι συμβαίνει κατά τη συγγραφή ενός βιβλίου, που για λίγο γίνεσαι εσύ ο δημιουργός μιας τέτοιας ζωής. Είναι θετικό να τοποθετείς τους ήρωές σου στη ζωή σου, αλλά επικίνδυνο να ζεις μόνο με αυτούς.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια;
Το «Η Μάσκα της Εξουσίας» μοιάζει να είναι αυτοτελές, αλλά παραδέχομαι ότι προορίζεται για το πρώτο μέρος μιας επικής τριλογίας. Η ιστορία του Άλχων συνεχίζεται και είναι έτοιμη, στριμωγμένη σε ένα ντουλάπι στο δωμάτιό μου. Ευελπιστώ πως σύντομα θα έχω την ευκαιρία και τη δυνατότητα να τη μοιραστώ με τον κόσμο που την αναμένει. Πέρα όμως από την τριλογία του Άλχων, έχω αρχίσει να ασχολούμαι και με τη συγγραφή μυθιστορημάτων στον αστυνομικό τομέα.
Με αφορμή το θέμα αυτής της συνέντευξης που είναι η κρίση, θα ήθελα να προσθέσω και κάτι ακόμα. Όση και αν είναι η καθοδική πορεία των βιβλίων και των πωλήσεων στη χώρα μας και όσο και αν ο κόσμος αρχίζει να απομακρύνεται από τη λογοτεχνία, εγώ δεν πρόκειται να πτοηθώ. Όσο έχω έμπνευση, θα γράφω. Όσο έχω όρεξη και ιδέες, θα δημιουργώ. Και ας μείνει μόνο ένας αναγνώστης στη χώρα μας. Δεν με πειράζει. Εγώ θα γράφω γι’ αυτόν.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Ο Σπύρος Παπαδόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1991. Από την ηλικία των οκτώ ετών ξεκίνησε να γράφει παιδικά διηγήματα και πάντα αρεσκόταν στη δημιουργία δικών του ιστοριών με τους δικούς του ήρωες. Είναι απόφοιτος της Οδοντιατρικής Σχολής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει συμμετάσχει στη συγγραφή επιστημονικών τόμων στο αντικείμενό του. Ασχολείται με τη μουσική, παίζει κλασικό και ηλεκτρονικό πιάνο, γράφει τα δικά του μουσικά κομμάτια και έχει τη δική του μπάντα, που αποτελείται από πολύ κοντινούς του φίλους. Αγαπά τον κινηματογράφο και τα μυθιστορήματα περιπέτειας και μυστηρίου. «Η Μάσκα της εξουσίας» (εκδόσεις Momentum) είναι το πρώτο του μυθιστόρημα που εκδίδεται.